Meer verantwoordelijkheid op de werkvloer

5. Complexe context

WAT IS HET?

Het werkveld wordt complexer door een aantal factoren. Allereerst de toename van digitale hulpmiddelen, die zorgen voor meer verantwoordelijkheid op de werkvloer en meer behoeft aan analytische vaardigheden. Verder neemt het aantal buitenlandse werknemers in de bouw toe en wordt de klant mondiger, wat een grotere uitdaging betekent voor het borgen van goede communicatie. En bij renovatiebouw vraagt het omgevingsmanagement steeds meer aandacht. Het nadenken over hoe veiligheid op de werkplek in te vullen en te communiceren is, wordt vaker een verantwoordelijkheid van de vakmensen op de werkplaats. Bij veiligheidscommunicatie gaat het niet alleen om je eigen veiligheid of die van je directe omgeving. Het gaat ook om het durven melden van onverantwoorde situaties aan de leidinggevenden.

Het accent verschuift van kwantiteit naar meer kwaliteit in werk. Het gaat steeds meer om het verlenen van een service of bieden van gebruiksgenot in plaats van het leveren van een product of het uitvoeren van een klus. Hoe krijg je je werknemers intrinsiek gemotiveerd om zich staande te houden in een complexe context? Kwalitatief werken helpt ook het werk aantrekkelijker te maken voor werknemers. Het gaat hier om het vaker kunnen inzetten van sociale vaardigheden, 21th century skills. De groei van zzp’ers vraagt naast inhoudelijke kwaliteiten ook vaker dat ze goed weten om te gaan met klanten en opdrachtgevers. De complexe context vraagt om meer maatwerk, om meer flexibiliteit en meer creativiteit op de werkvloer. Lagen de adviesvaardigheden voorheen voornamelijk bij de werkgever, nu wordt van een schilder meer eigen initiatief verwacht.

“De klant, die is sowieso de afgelopen jaren heel erg veranderd. De lat die ligt heel erg hoog”
– Mark Legierse, L&L Afbouw.

Resultaat Gericht Samenwerken (RGS) neemt toe. De opdrachtgever is niet langer creatief eigenaar van de opdracht. Opdrachten worden niet meer heel specifiek gemaakt maar bieden ruimte voor aannemers om met creatieve oplossingen te komen, er is meer sprake van partnership in de relatie. Zeker waar het gaat om duurzaam onderhoud. De opdrachtgever toont zich vaker kwetsbaar, erkent niet alle kennis in huis te hebben. De opdrachtgever nodigt aannemers uit creativiteit te tonen en om met maatwerk oplossingen te komen. Het speelveld verandert door RGS, de ondernemer die wil mee-schilderen krijgt geen grote opdrachten meer, die richt zich daardoor meer op de particuliere markt of wordt onderaannemer. Alleen de schildersbedrijven die het proces op orde hebben, kunnen RGS aanbieden en worden groot.

“Een paar jaar geleden was het zo dat een woningcorporatie aangaf aan een schilder wat er gedaan moest worden. Ze vroegen dan een prijs aan verschillende bedrijven en de laagste offerte kreeg dan de opdracht. Nu is het anders; de opdrachtgever zoekt een aantal bedrijven en vraagt hoe zijn panden zo lang mogelijk goed onderhouden kunnen blijven. Daar worden dan prestatie-indicatoren op bedacht. Bijvoorbeeld: ik wil tien jaar geen houtrot in mijn kozijnen. Die bedrijven worden dan uitgenodigd om hier over na te denken. Als het ware worden ze ook eigenaar; de opdrachtgever en de opdrachtnemer vormen een team. Dan krijg je een wisselwerking en een langdurige samenwerking” 
– Marcel van der Borden, Nimeto.

De Wet op de Kwaliteitsborging voor bouwprojecten, wordt door de markt gezien als een aanjager voor kwalitatiever werken. Deze wet loopt nu vertraging op omdat het gekoppeld is aan de Omgevingswet. Deze wet zorgt voor meer private inspectie en kwaliteitscontrole, toetsing op de werkplek. Voor de afbouw- en onderhoudsbranche heeft deze wet grote impact op hoe de uitvoering en communicatie van het werk verloopt. Als afbouw- onderhoudsbedrijf moet je straks zelf kunnen aantonen dat je het goed hebt gedaan. De klant hoeft niet langer aan te tonen dat er geen goed werk is geleverd, dat is een enorme verandering. Het gaat hier om aantoonbaar goed en kwalitatief bouwen. Het belang hiervan neemt toe door de Wet op de Kwaliteitsborging. Deze ontwikkeling betekent niet alleen zeggen dat je goed werk hebt geleverd maar het ook kunnen bewijzen, door digitaal bewijs van het ontwerp en het resultaat, vergezeld met beeldmateriaal.

“Je kunt niet meer als vakman zeggen, ik ga je keuken verbouwen voor tien duizend euro zonder specificatie. Hoe gaat die keuken er dan uitzien? Dus meer communiceren over opdrachtspecificatie, materiaalkennis belangrijker maken. Maar ook helder zijn dat je als klusbedrijf niet alles kan weten, daarvoor werken ze vaak te breed”
– Dennis Kosten, Vlok.

De doe-het-zelfketens zoals Hornbach, Gamma en Ikea schakelen vaker vakmensen in voor werkzaamheden bij consumenten. De hoeveelheid werkzaamheden neemt toe. Zo werkt Ikea al langer samen met Werkspot: een digitaal kanaal voor het uitzetten van klussen. Dit vraagt veel flexibiliteit van de vakmensen; je kwaliteiten digitaal presenteren en snel kunnen reageren op uitgevraagd werk.

WAT VERANDERT ER?

Verantwoordelijkheid en eigenaarschap verplaatsen zich meer naar de werkplaats. Bovendien zijn enerzijds vakmanschap en anderzijds het kunnen communiceren met je directe omgeving steeds belangrijker. Het gaat dan om het kunnen communiceren met bewoners en omwonenden maar ook het kunnen communiceren met andere specialismen op de werkplaats. In het onderwijs mag er meer gewerkt worden met projectteams die bestaan uit verschillende disciplines van studenten. Het project moet over echte opdrachtgevers gaan, met een actuele vraagstukken. Het projectmatig werken versterkt de 21st century skills van studenten.

Door de grote groep zzp’ers zal heldere communicatie op de werkvloer in belang toenemen. De toename van het aantal zzp’ers zorgt voor minder cohesie op het werk en minder verbinding tussen de werknemers. Kwaliteitscontrole en veiligheidscontrole vragen hierdoor extra aandacht.

Er komen meer complexe vraagstukken door verduurzaming waar de klant het antwoord niet altijd meer op weet en daardoor meer coöperatie van zijn aannemer verwacht.

Het merendeel van de werknemers in afbouw en onderhoud werkt nog traditioneel. Veranderen gaat dan niet makkelijk. Er wordt geprobeerd om via studenten innovatief werken het bedrijf binnen te krijgen maar in de praktijk is dat toch moeilijk. Een nieuwe medewerker durft een oude medewerker niet snel tegen te spreken of iets nieuws voor te stellen.

VOORBEELDEN

Woningcorporatie Groen West is één van de voorlopers als het gaat om resultaatgericht samenwerken. Zij hebben hiervoor gekozen om hiermee beter invulling te kunnen geven aan verduurzaming, leefbaarheid en circulariteit. Om leefbare wijken te kunnen realiseren werkt Groen West actief in samenwerking met de bewoners aan verbetering van hun woonomgeving.

Adviezen voor het beroepsonderwijs

Het complexer worden van het werk en de werkomgeving vraagt veel van studenten. Leren samenwerken is een voorwaarde om in een complexe context overeind te blijven. Er mag in het beroepsonderwijs meer accent komen op de competentie co-creëren, waarbij studenten leren vooruitdenken. Het eigen maken van soft skills en 21st century skills wordt belangrijker. Denk hierbij aan kennismaken met omgevingsmanagement, veiligheidscommunicatie en klantvriendelijkheid.

Resultaat Gericht Samenwerken, zorgt voor meer eisen aan de kwaliteit van het proces, procesbewaking. Bedrijven die dit aanbieden hebben ook mensen in dienst die communicatie doen. Het gaat hier om langjarige contracten met de opdrachtgever, de relatie wordt anders/duurzamer, het gaat om Lifecycle planning, het is een heel systeem/proces wat onderhouden en ontwikkeld wordt, hierbij is vertrouwen van opdrachtgever in de kwaliteit van opdrachtnemer essentieel.

DossiersBenodigde vaardigheden en kennis als gevolg van complexe context
Industriële lakverwerking• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
• Kennis van ICT en automatisering. Het kunnen werken met de nieuwste digitale hulpmiddelen. Dit wordt nu in de markt opgevangen met zij-instromers en gedeelde kennis van toeleveranciers. Vooral voor de lakverwerkers is automatiseringskennis belangrijk, in mindere mate voor jachtschilders en constructie schilders.
• Kennis van coating (vak bekender en aantrekkelijker maken, door het als keuzedeel bij andere opleidingen aan te bieden, bijvoorbeeld bij metaal en metalelektro. En ook bij ict-opleidingen als voorbeeld wat je met digitale vaardigheden in de praktijk kunt doen).
Kaderfunctie afbouw, onderhoud & interieur• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
• Ontwikkeling van wendbaarheid en weerbaarheid. Goed kunnen luisteren naar de vraag die de klant stelt. Vermogen ontwikkelen om te kunnen doorvragen, ontwikkel de kunst van vragen stellen. Klant kunnen bijstaan als regisseur. Diagnose kunnen stellen en kunnen doorverwijzen naar andere expertise indien gewenst.
• Kennis hebben van Resultaat Gericht Samenwerken, kennis van vastgoed onderhoud, leren ontwikkelen van lifecycle modellen op basis van langjarige contracten, calculatie en logistieke kennis.
Onderhoud & Verbouwbedrijf• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
• Goed kunnen communiceren over opdrachtspecificatie, materiaalkennis belangrijker maken, kennis hebben van het Bouwbesluit.
• Meer nadruk op vaardigheden voor ondernemerschap, het maken van een offerte wordt belangrijker en het kunnen invullen van aantoonbaar goed bouwen
• Transparantie van werk neemt toe, bewustwording dat kwaliteit zo goed is als de laatste klus
Stukadoors• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
Schilderen• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
• Meer aandacht voor adviesvaardigheden, meer eigenaarschap, verantwoordelijkheid
Specialistisch Schilderen• Ontwikkelen van soft skills en 21st century skills.
• Meer aandacht voor adviesvaardigheden, meer eigenaarschap, verantwoordelijkheid.

INHOUDSOPGAVE MACROTRENDS AFBOUW EN ONDERHOUD