Ook duurzame inzetbaarheid van personeel hoort bij deze trend. Dat wil zeggen een goede werkplek, ontwikkelingsmogelijkheden en voldoende vrije tijd aanbieden voor de werknemers. Dit wordt ingevuld met vitaliteitsprogramma’s die fit, veilig en gezond werk promoten. Van werknemers wordt meer eigenaarschap, betrokkenheid en meedenken verwacht en de noodzakelijke tools hiervoor worden aangeboden. Dat is niet altijd makkelijk te realiseren in de hout- en meubelindustrie die nog veel traditionele en top down reflexen kent. De duurzame inzetbaarheid past ook binnen lean and mean, of lean and green werken wat binnen de branche steeds meer voet aan de grond krijgt.

“Lesprogramma fit, veilig en gezond werken, dat is net toegevoegd aan de opleiding”
– Gerard Bouwman, Houtdatwerkt.

• WAT VERANDERT ER?

Verduurzaming vraagt om vernieuwd vakmanschap en een andere attitude van bedrijfsleiding en medewerkers. De vraag is welke beslissingen medewerkers kunnen en mogen nemen om processen en producten te verduurzamen. Nieuwe duurzame technieken en technologieën vragen om andere kennis en kunde in de hout- en meubelsector. Het circulair met hout werken vraagt om vroeg beginnen, kleine stapjes maken en dan het organisch laten groeien. Het onderwijs mag daarvoor proeftuinen inrichten. Klein beginnen, eerst regionaal en later bij gebleken succes breed communiceren en uitrollen.

Het hergebruik van hout zal toenemen. Het verminderen van het gebruik van lijm, kit en pur zal gestimuleerd worden. Daarvoor in de plaats zal er meer naar de mogelijkheden gekeken worden om materialen direct aan elkaar te kunnen klikken, vergelijk het met legobouw. Bij de oplevering van houtprojecten zal vaker een materialenpaspoort aan de opdrachtgever beschikbaar gesteld worden. Hierin staat nuttige informatie over de gebruikte materialen. Dat zorgt voor beter onderhoud aan gebouwen, interieur en meubels en maakt het demonteren aan het einde van de levensduur eenvoudiger. Er zijn ook meer kansen om materialen op marktplaatsen te verhandelen. Voorbeelden van initiatieven in materialenpaspoort zijn Madaster en EPEA. De hout- en meubelsector zal dit materialenpaspoort vaker gaan gebruiken vanuit de visie dat ‘een meubel is een tijdelijke functionele vorm van waardevolle grondstoffen is’ (cirko.nl).

Het toenemende gebruik van BIM maakt het kunnen opleveren van een materialenpaspoort eenvoudiger. BIM is een digitale werkmethodiek waarbij integraal wordt samengewerkt door diverse disciplines in de hout- en meubelsector. De standaardisatiecommissie van het Amerikaanse National BIM Standard beschrijft BIM als: Building Information Modelling (BIM) is een digitale representatie van alle fysieke en functionele kenmerken van een gebouw. Een BIM-model is een gedeelde digitale kennisbron of bestand met informatie over het gebouw dat dient als een betrouwbare basis voor het nemen van besluiten tijdens de gehele levenscyclus van het gebouw. Een uitgangspunt van BIM is dat verschillende partijen en teams samenwerken in verschillende fasen van de levenscyclus van het gebouw waarbij het aanleveren, ophalen en bewerken van de informatie in het BIM dient als ondersteuning en faciliteren van de rollen van de diverse belanghebbenden (Bouwinformatieraad). BIM kan tot in de kleinste details materiaalspecificaties opnemen en registreren.

Dankzij sensortechnologie kan de duurzame inzetbaarheid van hout bevorderd worden. De sensoren worden steeds kleiner en goedkoper waardoor ze in meer houtmaterialen verwerkt kunnen worden. De sensoren geven bruikbare informatie over kwaliteit, onderhoud en vervanging van houtmaterialen waar vervolgens passende actie op genomen kan worden. Dit verhoogt de duurzaamheid van gebruikte houtmaterialen en het geeft informatie over hergebruik en recycling bij vervanging.

• VOORBEELDEN

Auping is gestart met Bedzzzy, een startup die het leasen van circulaire matrassen mogelijk maakt. Consumenten kunnen een flexibel slaapabonnement afsluiten bij Bedzzzy en een duurzaam matras leasen. De consument betaalt EUR 12,50 per maand en slaapt op een variant van het circulaire matras dat Auping heeft ontwikkeld samen met DSM-Niaga. Met dit initiatief wil de beddenfabrikant uit Deventer de transitie naar een circulaire economie versneld realiseren. Alleen al in Nederland worden 1,5 miljoen matrassen per jaar weggegooid. Matrassen zijn slecht recyclebaar en Auping is al langere tijd bezig om daar iets aan te doen. Zo introduceerde Auping eerder het Auping Take Back System en in 2018 bracht de beddenfabrikant samen met DSM-Niaga het 100 procent circulaire matras op de markt. Elk onderdeel van dit modulaire ontwerp is eenvoudig te scheiden van de rest en is volledig recyclebaar voor hergebruik in een nieuwe matras (Duurzaam Ondernemen, 2020).

Een ander voorbeeld is Insideinside.nl. Dit is een samenwerking van verschillende partijen die samen een tool aanbieden om de milieu-impact van een te ontwerpen interieur vooraf te bepalen. De interieurarchitect kan zich geheel focussen op creativiteit en functionaliteit binnen zijn ontwerp en toch direct inzicht krijgen hoe duurzaam de keuzes zijn. Het circulair denken en doen wordt breed ingezet, het gaat om de ontwerpfase, materiaalgebruik, onderhoudswerk, afvalhergebruik en recycling. In het onderwijs is het belangrijk om studenten te leren circulair te denken en te ondernemen vanuit de filosofie dat “Een meubel een tijdelijke functionele vorm is van waardevolle grondstoffen”.

Bij circulariteit is het voor studenten belangrijk om projecten te kunnen uitvoeren op basis van echte vraagstukken uit het bedrijfsleven. Studenten ontdekken dan al vroeg dat dit onderwerp om samenwerking vraagt en om anders durven denken en doen.

“Als ik nou denk aan het onderwijs, dan is het heel belangrijk dat het onderwijs zich ervan bewust wordt dat circulariteit een way of life wordt. Dus recyclen, etc. centraal stellen, zodat er studenten en uiteindelijk medewerkers/arbeiders komen die snappen dat bepaalde keuzes gemaakt worden en dat dat belangrijk is”
– Kees Hoogendijk, Koninklijke CBM.