“Verduurzaming is nog wel een uitdaging. Traditionele processen moeten veranderen, meer naar hergebruik van materialen. Meer circulaire processen, we doen daar ook wel veel in, om die kant op te gaan. Maar er zijn ook productieprocessen die je niet op stel en sprong kunt veranderen”
– Leendert Remmelink, FME.

Verduurzaming blijft een grote uitdaging voor de metaalbewerking. Bijvoorbeeld voor Tata Steel in IJmuiden. Sommige productieprocessen zijn zo groot, ingewikkeld en kapitaalintensief dat duurzame alternatieven nog even op zich laten wachten.

• WAT VERANDERT ER?

Van medewerkers wordt in de Metaal en metalektrosector veel creativiteit verwacht om mee te denken over en mee te werken aan duurzame alternatieven. Dit wordt in de branche vormgegeven door bijvoorbeeld het Vaartmakers-programma. Vaartmakers vindt zijn oorsprong in BMD, een full service QHSE (Quality, Health, Safety, Environment) bureau voor bedrijven en organisaties in de maakindustrie. In het Vaartmakers-programma wordt met jong talent alles ter discussie gesteld, bijvoorbeeld ‘Stel dat over tien jaar wat we nu maken niet meer gewenst is, wat gaan we dan doen?’ Durf kannibaal te zijn van je eigen bedrijf. Daarnaast neemt het besef toe dat ketensamenwerking nodig is om circulariteit te realiseren. Geen enkele partij kan dit alleen realiseren, daarvoor is het onderwerp te complex.

“Ik zou het materiaal kunnen hergebruiken maar momenteel kan dit niet. Omdat de leveranciers niet meewerken en als kleine ondernemer heb je de centen er niet voor. Nu heeft de Metaalunie gezegd dat ze kleine ondernemers willen helpen en dat wij kunnen zeggen tegen de leveranciers; we willen circulair inkopen”
– R. Thoonen, Thoonen.

Dankzij sensortechnologie kan de duurzame inzetbaarheid van grondstoffen bevorderd worden. De sensoren worden steeds kleiner en goedkoper, waardoor ze in meer materialen verwerkt kunnen worden. De sensoren geven bruikbare informatie over kwaliteit, onderhoud en vervanging van materialen waar vervolgens passende actie op genomen kan worden. Dit verhoogt de duurzaamheid van gebruikte materialen en het geeft informatie over hergebruik en recycling bij vervanging.

De groei van het gebruik van het materialenpaspoort draagt bij aan het kunnen hergebruiken en recyclen van materialen. Bij de oplevering van projecten zal vaker een materialenpaspoort aan de opdrachtgever beschikbaar gesteld worden. Hierin staat nuttige informatie over de gebruikte materialen. Dat maakt het aan het einde van de levensduur van een product eenvoudiger om te demonteren én er zijn meer kansen om materialen op marktplaatsen te verhandelen. Voorbeelden van initiatieven in materialenpaspoort zijn Madaster en EPEA. Het toenemende gebruik van digital twin maakt het kunnen opleveren van een materialenpaspoort eenvoudiger. Met digital twin technologie kunnen tot in de kleinste details materiaalspecificaties opgenomen worden en geregistreerd worden.

• Voorbeelden

Het Groene Hart Werkt is een regionaal platform voor circulaire economische initiatieven in het Groene Hart. Het zorgt ervoor dat onderwijsinstellingen, ondernemingen en overheden elkaar vinden. Voorop staat het mogelijk maken van samenwerking tussen deze partijen aan circulaire initiatieven. Zo wordt er door metaalsector samen met de Technische Universiteit Eindhoven en met Het Groene Hart Werkt een project uitgevoerd waarbij machines worden ontwikkeld die niet op gewone brandstof maar op waterstof lopen.

• Adviezen voor het beroepsonderwijs

De verduurzaming van de Metaal- en metalektrosector vraagt om een andere mindset. Het gaat om anders durven kijken naar bestaande productiemethoden en materiaalgebruik. De toekomstige beroepsbeoefenaar dient kennis te hebben van bestaande bewezen duurzame methodieken zoals het materialenpaspoort. Bij materiaalkennis zal meer aandacht komen voor alternatieve materialen die beter te recyclen zijn of her te gebruiken. Ook kennis van demonteren van materialen wanneer vervanging nodig is, is belangrijk. Zorgen dat materialen weer makkelijk te hergebruiken zijn, weer van waarde kunnen zijn bij andere projecten.

Meewerken aan verduurzaming betekent ook meedenken over hoe dit te realiseren. Dat geldt voor dit onderwerp voor alle functies en medewerkers. Verduurzaming is zo’n breed onderwerp, waar nog zoveel in ontdekt mag worden, dat bewustzijn onder alle medewerkers essentieel is.

Bij circulariteit is het voor studenten belangrijk om projecten te kunnen uitvoeren op basis van echte vraagstukken uit het bedrijfsleven. Studenten ontdekken dan al vroeg dat dit onderwerp om samenwerking vraagt en om anders durven denken en doen.