Steeds meer infrabedrijven ontdekken de waarde van abonnementsmodellen voor infra werkzaamheden. Binnen die trend gaan aanbieders in toenemende mate richting ‘anything-as-a-service’, waarbij klantwensen nog sterker centraal staan. Dit biedt een potentieel fundament voor de circulaire economie. Van kwantiteit naar kwaliteit in gebruik. Dat is een uitdaging voor de infrasector, niet de klus klaren maar betrokken blijven, dus de noodzaak om kwalitatief en duurzaam te kunnen werken neemt toe.

Netwerkbeheerders werken steeds meer met grote aannemers zoals BAM en Heijmans. Deze (van oorsprong) bouwbedrijven, ontwikkelen zich steeds breder in hun dienstverlening. Ze krijgen een bredere expertise en kunnen hun personeel multidisciplinair inzetten wat zorgt voor een brede leerontwikkeling. Bij het werk voor netwerkbeheerders gaat het om een efficiënte en effectieve van inzet van mensen en middelen bij gas-, water-, warmte- en datawerkzaamheden. De trend is om meer werk te delegeren aan de markt waarbij de verantwoordelijkheid voor toezicht bij de netbeheerder blijft.

Doordat er tijdens de vorige crisis vaak geen geld was voor nieuwe machines, zijn fabrikanten hun machines meer in lease constructies gaan aanbieden. Dat betekent voor de fabrikanten dus meer focus op het delen van machines en het aanbieden van onderhoudsservicecontracten. De fabrikant blijft tegenwoordig vaker eigenaar van de machines en krijgt daarmee dankzij digitale technieken op afstand veel waardevolle data over het gebruik van machines. Dit levert een beter totaalinzicht op waarmee innovatiekracht versterkt wordt en de fabrikant haar klanten vaker adviesdiensten kan aanbieden.

Bij de grote energiebedrijven is er meer sprake van marktontschotting doordat deze via overnames nieuwe diensten zijn aan gaan bieden. Bijvoorbeeld energiebedrijf Vattenvall die het installatiebedrijf Feenstra heeft overgenomen. Dit biedt meer ruimte voor abonnementsmodellen. Het is feitelijk weer een beweging terug naar vroeger toen bedrijven zoals Essent naast energie, ook afvalverwerking en telefonie als diensten aanboden.

• VOORBEELDEN

De aanbestedingspraktijk in de waterbouw is aan het veranderen. Rijkswaterstaat besteedt inmiddels veel uit aan de markt, ook de waterschappen maken de omslag naar een grotere mate van uitbesteding. Bij waterschappen speelt de trend om ook zaken als financiering, exploitatie en omgevingsmanagement uit te besteden. Dit speelt met name bij de aanleg en het onderhoud van nieuwe waterzuiveringsinstallaties. Voor grote infra bedrijven is dit aantrekkelijk omdat zij naast het bouwen, ook meer aan beheer en exploitatie kunnen gaan doen. Zo zijn voor een waterzuiveringsproject in Delft, Heijmans en Strukton een samenwerking aangegaan, waarin ze ook verantwoordelijk zijn voor afvalverwerking. Men is huiverig voor dit soort diensten vanwege het inzetten van nieuwe dienstverlening en financiële risico’s (EIB, 2013).

Spaarnelanden is een afvalbedrijf uit Haarlem dat steeds meer diensten erbij is gaan doen. Dit vanuit een visie om de stad Haarlem schoon en leefbaar te houden. Op de website meldt het bedrijf over zijn aanwezigheid in Haarlem;  ‘Je komt Spaarnelanden overal tegen in Haarlem en omgeving. In wijken en parken, in de stad en op de weg, in parkeergarages, op het strand en zelfs in bomen en struiken.’ Spaarnelanden biedt een veelzijdig pakket aan taken en verantwoordelijkheden aan waaronder: afvalinzameling, parkeermanagement, beheer en onderhoud van straten, gevels, taxidiensten, wagenparken, openbaar groen, schooltuinen en speelvoorzieningen en de bestrijding van gladheid en plaagdieren. Daarnaast heeft Spaarnelanden ruime ervaring in het faciliteren van grote evenementen, zoals popconcerten, landelijke feestdagen en grote bijeenkomsten. Het taxibedrijf iZoof met elektrische taxi’s is ontstaan omdat Spaarnelanden zelf de elektrische energie kan leveren uit afval en de logistieke kennis van de stad heeft.

• Adviezen voor het beroepsonderwijs

Doordat meer infra bedrijven zich nadrukkelijker als dienstverlener ontwikkelen, worden er van studenten nieuwe en aanvullende competenties verwacht naast de gebruikelijk inhoudelijke infra competenties. Het gaat dat onder meer om het vermogen tot samenwerken met andere disciplines en om klantgerichtheid. Maar ook om kennis en toepassing van omgevingsmanagement tijdens de werkzaamheden. Verder het onderscheid kunnen maken tussen kwalitatief en kwantitatief werken, het verschil kunnen inzien of werk niet alleen is afgerond maar ook naar tevredenheid van de opdrachtgever. Ook wordt er meer creativiteit en een brede blik verwacht van de studenten. Dat wil zeggen dat ze leren om tijdens de werkvoorbereiding en op de werkplaats oog te hebben voor hoe het werk ook anders gedaan kan worden en welke diensten nog meer aangeboden kunnen worden. In bredere zin gaat het hier om de ontwikkeling van soft skills en 21st century skills.