Slim maatwerk

Opdrachtgevers vragen vaker om maatwerk dat snel geleverd kan worden. De trend van slim maatwerk wordt aangejaagd door de nieuwste ontwikkelingen in digitalisering en robotisering. De kwaliteit van het productieproces zit in het lerend vermogen van de machines om onderling te kunnen communiceren, waardoor de productie steeds effectiever en efficiënter kan verlopen. Digitale bibliotheken waarin alle materiaal- en procesinformatie actueel voorhanden is, zorgen voor versnelling van het maatwerk.

Voor de werknemers wordt het steeds belangrijker om te weten waarom iets gebeurt, juist omdat productie steeds verder automatiseert. Voor het onderwijs blijft vakbekwaamheid belangrijk, de basis van houtkennis en –bewerking.  De echte bediening van (CNC-gestuurde) houtbewerkingsmachines, de finesse van het digitaal tekenen en bijblijven op de laatste ontwikkelingen, is moeilijk in het onderwijs te leren. Daarvoor zit er te veel knowhow in, die zich snel ontwikkelt, wat te veel tijd kost. Wat in het onderwijs voor de student belangrijker wordt is het goed leren stilstaan waarom voor welk materiaal en het soort bewerking wordt gekozen. Studenten moeten in een vroeg stadium leren omgaan met grote hoeveelheden data. Waar komt de data vandaan? Welke data is relevant? En hoe moet de data geïnterpreteerd worden?

Samen duurzaam

Binnen de hout- en meubelindustrie wordt veel aan verduurzaming gedaan. Hout is een natuurproduct, heeft zijn imago al mee. Bij het bewerken, behandelen en modificeren van hout wordt er vaker met alternatieve en duurzame materialen gewerkt. De vraag naar toepassingsmogelijkheden van hout als alternatief voor steen nemen toe. Hout wordt als duurzamer materiaal gezien. Er wordt bijna uitsluitend met gecertificeerd hardhout gewerkt en resthout wordt vaker hergebruikt. Er wordt meer met circulair werken geëxperimenteerd. Dit is een ketensamenwerking, een vorm van pre-concurrentiële innovatie omdat het voor individuele spelers bijna niet te realiseren is.

De verduurzaming van de hout- en meubelindustrie vraagt om een andere mindset. Het gaat om anders durven kijken naar bestaande productiemethoden en materiaalgebruik. Voor het onderwijs is het van belang om nieuwe duurzame technieken zo snel mogelijk in het lesprogramma op te nemen. Bij materiaalkennis zal meer aandacht komen voor alternatieve materialen die beter te recyclen zijn of te hergebruiken. Bij circulariteit is het voor studenten belangrijk om projecten te kunnen uitvoeren op basis van echte vraagstukken uit het bedrijfsleven. Studenten ontdekken dan al vroeg dat dit onderwerp om samenwerking vraagt en om anders durven denken en doen.

Modulaire houtbouw

Door modulaire houtbouw verschuift steeds meer werk naar de voorkant van het bouwproces. Van de bouwplaats naar de timmerfabriek. Daar zit de winst om verwachtingen van de klant te managen maar ook om er zeker van te zijn dat de houtbouwelementen eenmaal op de bouwplaats zo veel mogelijk passen. Door modulaire houtbouw kunnen de kosten omlaag, wordt de bouwtijd van gebouwen aanzienlijk verkort, het vermindert omgevingsoverlast tijdens het bouwen en het vermindert verspilling van materialen. Er kunnen steeds meer (aanverwante) werkzaamheden in de fabriek uitgevoerd worden, zodat het eindproduct zo compleet mogelijk opgeleverd kan worden.

Voor het onderwijs betekent modulaire houtbouw meer kennisoverdracht bieden op aanverwante werkterreinen zoals installatie-, glas- en schildertechnieken. Ook is het belangrijk dat studenten leren samenwerken met andere disciplines, kennis van dienstverlening opdoen, leren netwerken onderhouden en inzicht verkrijgen in het proces van geïntegreerd bouwen en werken. Van de student wordt verwacht dat die in een setting kan werken waar totaalinstallaties worden gefabriceerd.

Demografische ontwikkelingen

Het aantal MBO-studenten is de afgelopen vijf jaar toegenomen met 30 procent tegenomen naar 4.425 MBO-studenten (2019/2020). De vergrijzing en ontgroening zorgt voor een vervangingsvraag van jaarlijks 1.100 personen. Een derde van de MBO studenten gaat niet aan het werk in een bedrijf dat valt onder de CAO Hout en meubel.

Economische ontwikkelingen

Volgens de UWV (2019) zijn de werknemers banen in de hout- en meubelindustrie vrij stabiel. Volgens SBB zijn de MBO vacatures wel wat gedaald in 2019 t.o.v. 2018.

Sociaal-culturele ontwikkelingen

De houtindustrie was lange tijd vooral producent van een eindproduct, maar het schuift steeds verder op naar partner voor co-design, levering, montage en garantie van een totaalproduct. Extra service en dienstverlening gaan tot het standaardpakket behoren.

Technologische ontwikkelingen

Digitalisering en robottechnieken gaan een rol spelen in Hout en meubel. De digitale oplossing Proliner helpt bijvoorbeeld bij het optimaliseren van de efficiëntie en productie. Slimme robots worden ontwikkelt voor de houtbewerking.

Ecologische ontwikkelingen (leefomgeving)

Duurzaam materiaalgebruik wordt steeds belangrijker door wetgeving, de ambitie van bedrijven om te verduurzamen, en een groeiende groep opdrachtgevers die er om vraagt. Doelstelling is om in 2030 o.a. 100 procent duurzaam naaldhout te hebben, 90 procent duurzaam plaatmateriaal en 65 procent duurzaam hardhout. En er zijn duurzame alternatieve materialen met aantrekkelijke eigenschappen. Hout is ook recyclebaar en biologisch afbreekbaar.

Politiek-juridische ontwikkelingen

De berekening van de milieuprestatie van de materialen (MPG) is een hulpmiddel om in het ontwerpproces te sturen op duurzaam materiaalgebruik.

Voor de bedrijfstak Meubels en hout is een erkende maatregelenlijst ‘Erkende Maatregelenlijsten energiebesparing (EML)’ opgesteld in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

FSC Nederland heeft voorgesteld dat vanaf 2025 verplicht alleen nog maar gecertificeerd hout gebruikt mag worden.