• WAT IS HET?

Integrale gebouwbenadering is een benadering van gebouwen en gebouwgebruik als een totaal concept. Dankzij digitalisering kunnen allerlei gebouwfuncties samenvallen en benut worden. Vanuit installatietechniek bekeken, wordt een gebouw als een intelligent gebouw gezien waaruit bijna onbeperkt informatie opgehaald wordt. Die informatie kan vervolgens effectief en efficiënt ingezet worden om het gebouwgebruik en onderhoud verder te optimaliseren.

In de installatiebranche neemt het belang van integraal benaderen van gebouwen toe. Dat komt ook door de opdrachtgevers die de wens van integrale benadering vaker in hun bestek opnemen. Alleen kennis van individuele technieken zoals koudetechniek, warmtetechniek, isolatietechniek en veiligheidstechniek is onvoldoende. Het kunnen combineren van deze individuele technieken in een gebouw zorgt voor een andere kijk, een nieuwe benadering op gebouwgebruik en –onderhoud.

De gebruikte systemen in gebouwen worden complexer en veelzijdiger, dat vraagt om een holistische kijk. Er zal meer vermenging en overlap komen tussen systemen voor installatietechniek en facilitaire dienstverlening. Dashboards worden vaker ingezet om de grote hoeveelheid data die vrijkomt, overzichtelijk en inzichtelijk te maken. Speciale controlekamers monitoren installaties en systemen van een gebouw met hulp van controle panels. Installatiebedrijven zullen vaker een dashboard voor de klant aanleveren. De klant kan daarbij zelf bepalen wat lokaal of centraal gemonitord moet worden. Door het gebruik van dashboarding zullen Internet of Things (IoT) toepassingen toenemen. Met behulp van grote hoeveelheden data (Big Data) en Artificial Intelligence (AI) kunnen allerlei gebruiksfuncties en systemen in een gebouw aangesloten worden op IoT platformen. Een IoT platform zorgt vervolgens voor een intelligente bediening en sturing van elektronische systemen. Specifiek voor gebouwen wordt zo’n IoT-platform ook wel een domotica systeem genoemd (een vorm van gebouwautomatisering). Alles gaat digitaal en is afgestemd op het gebruiksgenot en de gebruiksprioriteit (welke gebruiksfuncties hebben voorrang) met hulp van sensoren en camera’s. Het aantal mogelijke gebouwfuncties dat gedigitaliseerd kan worden is eindeloos. De groei van gebouwautomatisering zit komende jaren in bekende onderwerpen zoals diefstalbeveiliging, veiligheidsbewaking, temperatuurbewaking, slim onderhoud en intelligente bediening. Met de verdere ontwikkeling in sensortechnieken zal mood recognition software in gebouwen ook zijn intrede doen. Bij mood recognition komt gebouwgebruiksgemak op een hoger plan doordat het gebouw direct kan schakelen op het humeur van de gebruiker of de bewoner van een gebouw. Denk hierbij ook aan de toepassing van face recognition technieken. Wanneer het systeem de gemoedstoestand van een gebruiker meet, dan kan het gebouw daar intelligent op reageren met  bijvoorbeeld bijpassende muziek-, belichting- en temperatuurinstellingen. Een stap verder is het combineren van zorgmonitoring in gebouwen. De gezondheidstoestand van de gebruiker of bewoner kan met behulp van mood recognition software gecheckt worden, waardoor een zorgdiagnose op afstand mogelijk wordt. Wonen en zorg kunnen op deze wijze gecombineerd worden.

High performance buildings en energie efficiënte gebouwen worden normaler. Dit zijn gebouwen waar veel slimme installaties en systemen in verwerkt zijn die tezamen zorgen voor zeer duurzame en gebruiksvriendelijke gebouwen.

“We leveren het hele dashboard, waarbij de klant zich moet afvragen wat die lokaal wil bewaken en wat centraal.”
– Max Neus, Delta Technics Engineering BV.

De besturing van technische installaties en systemen zal steeds meer op afstand plaats gaan vinden. Met hulp van sensoring-technieken in gebouwen, worden storingen op afstand gemeten. Hierbij komt veel data vrij, die door eigenaren of beheerders van panden gemonitord kan worden. Gebouwbeheer verandert steeds meer in een eigen discipline inclusief predictive maintenance, waarbij het essentieel is dat onderhoud beter voorspelbaar is. Ook onderdeel van gebouwbeheer is het invulling geven aan cybersecurity, veiligheidsbewustzijn en –verantwoordelijkheid. Hierbij is het belangrijk om vooraf na te denken over mogelijke veiligheidsissues die verbonden zijn aan gebouwbesturing op afstand. De eisen rondom veiligheid en kwaliteit nemen toe. Dat komt vooral doordat de overheid dat afdwingt, in haar rol als opdrachtgever en wetgever. Er zal vaker met certificaten op bedrijfs- en zelfs op persoonsniveau gewerkt gaan worden. Door de versnelling in techniek wordt de kans op uitval van bedrijven die het niet meer kunnen bijbenen groter. Dit vraagt om nieuwe competenties en andere vaardigheden.

Het denkwerk wordt belangrijker. Voor oudere werknemers wordt bijscholing en Leven Lang Ontwikkelen belangrijker om met plezier te kunnen blijven werken in de veranderende werkomgeving.

De nieuwe werknemer selecteer je vaker op cognitieve competenties, dat past meer bij niveau drie en vier. Er zal ook meer aan job carving (het opknippen van functies) gedaan gaan worden. Dat betekent dat bestaande traditionele functies worden “opgeknipt” om daarmee vervolgens nieuwe functies te creëren voor andere- of lager gekwalificeerde werknemers die nu moeilijk kunnen toetreden tot de arbeidsmarkt. Een voorbeeld hiervan is bij het installeren van zonnepanelen. In de bestaande situatie heb je vier fte (fulltime equivalent) werknemers nodig die de panelen vastschroeven en één expert die voor de aansluiting op het energienetwerk zorgt. Een ander voorbeeld van job carving is wanneer een expert op afstand vanuit een controlekamer een collega of gebruiker van een gebouw kan bijstaan met hulp, terwijl die met een HoloLens werkt.

• Adviezen voor het beroepsonderwijs

De integrale benadering van gebouwen vraagt om een nieuw technisch profiel voor installatietechniek. Een totaalkijker is nodig; iemand die een breedtekennis heeft van de meeste voorkomende technieken. Specialisme blijft wel nodig. Dit nieuwe profiel zal in eerste instantie door hbo en mbo+ worden ingevuld. Toch zijn er al opleidingen op niveau twee zoals Service Medewerker Gebouwen en Smart Building op niveau vier, die eveneens invulling geven aan dit nieuwe profiel.

Door de snelle ontwikkelingen in integrale gebouwbenadering, voor zowel kantoren, huizen en fabrieken, is het stimuleren van een Leven Lang Ontwikkelen noodzakelijk. Daar hoort ook deelonderwijs bij, een modulaire aanpak van het onderwijs zodat studenten en zij-instromers sneller aan de slag kunnen.

Het wordt voor de beginnende installateur ondoenlijk om alles te weten en daarom is het belangrijk om studenten meer aan te zetten tot het zelf vinden van benodigde informatie voor de eigen ontwikkeling. Leer ze zelf te zoeken en zelf hun lesprogramma samen te stellen uit het aanbod dat er is. Een goede manier om kennis te verkrijgen en te verspreiden is informele kennisoverdracht. De persoon die een cursus heeft gedaan draagt die kennis vervolgens over op collega’s. Dit intensiveert de eigen kennisopname (je moet straks wel je verhaal kunnen houden) en de doorgifte aan de omgeving. Leren op de werkplek en geleidelijke ontwikkeling worden belangrijker. Een werknemer kan niet alles meer weten, maar moet wel weten waar en hoe je hulp inroept. Dit vergt meer eigenaarschap en verantwoordelijkheid van een toekomstige student.

Het beheren van installaties op afstand krijgt een steeds voornamere rol. De rollen van operator en installateur groeien naar elkaar toe. Hierdoor is het essentieel voor toekomstige studenten om bekend te raken in monitoring en in het werken met dashboards die real time grote hoeveelheden data delen. In controlekamers wordt volgens vooraf bepaalde regels en normen gewerkt.