De weg naar informatiegericht werken
Smart data
• WAT HOUDT HET IN?
Door digitalisering en de data die daarmee beschikbaar komen, verandert er veel in het dagelijks werk van werknemers in het veiligheidsdomein. Het werk verplaatst zich naar informatiegestuurd werken en naar meer en effectiever risicogericht werken. Het slim combineren van uiteenlopende informatiebronnen (en de combinatie van data uit die verschillende bronnen) neemt aan belang toe in het dagelijkse werk van de beroepsbeoefenaar in het veiligheidsdomein. Denk aan het gebruik van locatiedata uit mobiele telefoons. Die maken het mogelijk om nauwkeurig de locatie van een incident (of in ieder geval van de melder ervan) te bepalen. Maar denk ook het gebruik van data voortkomend uit de inzet van camera’s (zie ook trend Service en human robots). De professional in het veiligheidsdomein kan een veelheid aan informatiebronnen raadplegen en dat verbetert de informatiepositie. Vanaf 2025 moet het mogelijk zijn om informatiebronnen naadloos en automatisch te koppelen, zowel intern bij de politie als met andere organisaties in de veiligheidskolom. Door proactiever en gerichter gebruik te maken van dit soort informatiebronnen heeft de beroepsbeoefenaar een betere informatiepositie om zijn taken effectiever uit te voeren.
De veelheid aan informatie kan leiden tot infobesitas. Verwerking van alle informatie kunnen mensen niet alleen. Ze hebben ondersteuning nodig van intelligente systemen. Steeds vaker zet men intelligente virtuele assistenten (IVA) in om informatie effectiever te filteren voor de gebruiker en om zelfs proactief verschillende gefragmenteerde informatiebronnen te doorzoeken. (Capgemini, 2021)
Om slim om te gaan met data kun je diverse technieken inzetten. Met een augmentedrealitybril (AR-bril) kan men informatie toevoegen aan de werkelijke wereld. Een AR-bril kan pictogrammen en korte teksten projecteren met relevante informatie. De toepassing van kunstmatige intelligentie (KI) ligt voor de hand bij onder andere crowdcontrol, grenscontroles en surveillances. Ook kan KI een rol spelen in het tegengaan van fake news, omdat je er beeldmanipulatie mee kunt opsporen. Daarnaast zijn er mogelijkheden om sociale media met KI te analyseren en vervolgens cyberrisico’s te identificeren. Met name op het gebied van beeldherkenning en videoanalyse liggen er veel kansen. Organisaties in het veiligheidsdomein moeten zich bewust zijn van de mogelijkheden en uitdagingen die de implementatie van KI-oplossingen meebrengt. (Van der Woude, 2019b).
De grote hoeveelheid aan beschikbare data en de behoefte aan data roept wel de vraag op hoe je moet omgaan met ieders privacy. Wat is wel en niet geoorloofd, welke data mag je wel of niet gebruiken? Organisaties in de veiligheidskolom hebben toegang tot talloze databanken. Daarnaast zorgen internet, Facebook, Google en de smartphone voor steeds nieuwe inbraken in de privacy. Er zijn dan ook veel discussies over de vraag in hoeverre privacy moet wijken voor veiligheid. (De Koning, 2021)
• PARTICULIERE BEVEILIGING
Bij de beveiliging is te zien dat het de kant op gaat van data driven security. Mark van den Wijngaard (Tennet) zegt daarover: “Je moet uit veel verschillende bronnen data kunnen halen, daar wordt steeds meer gebruik van gemaakt. Hoe kan je databronnen gebruiken en op basis van analyses van die data daar voorspellende waardes uit krijgen? Data intelligence, het goed benutten van informatie, is de sleutel voor succes in het vakgebied.”
Uiteenlopende informatiebronnen zijn steeds belangrijker in het dagelijkse werk van de meldkamer (de alarmcentrale). Door data van bijvoorbeeld brandmeldinstallaties, bewakingscamera’s en smartphones te combineren en snel te analyseren, ontstaan bruikbare inzichten voor onder meer incidentsignalering en -respons. Door in deze data-analyse een actieve rol te spelen, kan de meldkamer niet alleen reactief, maar ook proactief optreden.
Securitysystemen moeten niet alleen detecteren of reguleren, maar ook incidenten rapporteren en/of kunnen aantonen dat er sprake is van adequate controle. Voor de beveiliging tijdens evenementen is sprake van een toename van het verzamelen en inzetten van data. Een databron om voorspellingen te doen over bezoekersgedrag zijn bijvoorbeeld social media. Recente terroristische aanslagen in West-Europa op zogenoemde soft targets vragen steeds meer alertheid van de evenementen- en horecabeveiliging. Voor bedrijven begint dat beveiligingsvraagstuk al buiten het evenement; immers, mensen komen via bepaalde routes aan en moeten wachten in een rij voor de ingang. Met inzet van spotters of signalerende beveiligers wil de branche op deze situatie inspelen. (Nederlandse Veiligheidsbranche, 2018)
Ook vraagt men de beveiligingsbranche voor evenementen vaker om een rol te spelen in het opstellen van een risicoanalyse, die bij een evenement met een vergunning verplicht is.
Voor de beveiliging tijdens evenementen streeft men naar crowdcontrol en naar het zo veel mogelijk ‘slim’ reguleren van mensenstromen. De inzet van sensoren helpt daarbij om sneller, beter en realtime te kunnen optreden. Analyse van zogeheten ‘big data’ kan informatie over (gedrags)patronen opleveren, bijvoorbeeld over afwijkend gedrag in mensenmassa’s. De verzamelde data kunnen ook op andere niveaus tot maatregelen leiden. Zo kun je de personeelsplanning bij de politie ermee aanpassen als blijkt dat het drukker of rustiger is. Of er kan inzicht ontstaan in de belasting van de infrastructuur van de stad. (Rathenau, 2019)
“Het is al mogelijk om aan de hand van de informatie van de mobiele telefoons van vooraf aangemelde festivalgangers te voorspellen waar, hoe laat en hoe lang drukte ontstaat. Op basis van die gegevens kunnen verkeersstromen worden omgeleid en de drukte voorkomen.”
– Jack Grummer (SBB).
• VEILIGHEID EN VAKMANSCHAP
Defensie ziet de vraag naar inzet, vernieuwing en ambities op IT-gebied steeds verder toenemen. Tegenwoordig zijn smartphones en tablets standaarduitrusting van de militair op missie. De militair is daarmee constant in verbinding met collega-militairen en/of de commandopost en is voortdurend bezig met het verwerken van informatie en het scannen van beelden en data. Zonder goed functionerende communicatiemiddelen is het uitvoeren van een missie of oefening gevaarlijk of zelfs onmogelijk.
Ook de taken van de Koninklijke Luchtmacht verschuiven. Vanuit de lucht verschaffen de nieuwste systemen informatie en overzicht. Militaire drones bieden grondtroepen een goed overzicht over het terrein. Het F-35-gevechtsvliegtuig kan grote hoeveelheden data verzamelen en delen met andere eenheden. Vanuit deze informatie (inlichtingen) kunnen beroepsbeoefenaren effectiever met een beter dreigingsbeeld worden ingezet. Omdat de technologische ontwikkelingen in de verschillende vakgebieden nauwelijks bij te houden zijn, gaat Defensie meer defensiebreed opleiden (zie ook Ketensamenwerking).
• PUBLIEKE VEILIGHEID
De informatiepositie van de handhaver is sterk verbeterd en zal verder verbeteren. Vaak komt de politie informatie halen bij de handhavers, in plaats van andersom. Dit komt mede voort uit de professionalisering van de gemeentelijke handhaving.
Voor de handhavers zijn er meer applicaties op de telefoon in gebruik die digitale ondersteuning bieden tijdens de werkzaamheden. Ook de verwerking, het opstellen van een proces-verbaal, kunnen ze ter plekke snel en gemakkelijk via een app afwikkelen en doorsturen. Specifiek voor de handhavers betekent deze ontwikkeling dat de komende jaren ‘informatiegericht handhaven’ de norm is, om vanuit big data goed te weten waar de handhavers nodig zijn. Die informatie ontvangt de politie, van connecties in de buurt, maatschappelijke organisaties, buurtpreventieteams en van het eigen meldingssysteem. Ook halen handhavers informatie op vanuit data van bijvoorbeeld gemeentelijke diensten, zoals afvaldiensten. Wanneer op bepaalde plaatsen meer specifiek afval is, kan dat ook een signaal zijn voor handhavers om die afvalstromen in de gaten te houden.
Henk Paas (Connexxion)
Het werk draait steeds meer om informatiegestuurd optreden. Om op basis van informatie op pad te gaan. Zie je dingen die afwijkend zijn, klop ze in systemen. Bijvoorbeeld een groep spelende kinderen die dingen naar een bus gooien in een bepaalde wijk. Dat is een vorm van afwijkend gedrag, waar het informatiesysteem mee gevoed kan worden. Wij maken nu al gebruik van zo’n informatiesysteem.
Aan de registratie van incidenten wordt door vervoerders nog op meerdere vlakken gesleuteld. Zo wordt personeel gestimuleerd om incidenten te melden en wordt de definitie van iedere categorie eenduidiger en bekender onder de medewerkers. Dat maakt de registratie steeds vollediger en betrouwbaarder. Volgens Henk Paas (Connexxion) betekent goede registratie van incidenten in domein 4: “We krijgen steeds meer gegevens en inzicht in wat er speelt aan incidenten en zwartrijden, niet alleen bij het ov, maar ook in het publieke domein. Er zijn vervoerders die alle incidentdata aan een database aanleveren. Dan kan je vanuit die incidenten, vanuit welke hotspots, tijden en lijnen, analyseren welke incidenten er plaatsvinden en daarop inspelen. Op basis van analyse van gekoppelde gegevens van de politie, de NS en handhavers kun je de inzet efficiënter en effectiever bepalen en dat gaat een rol spelen in de toekomst.”
De verwachting is dat informatiegestuurd werken al in de komende drie jaar de norm zal zijn. Met behulp van informatiegestuurd werken maken steeds meer gemeenten afspraken met toezichtorganisaties over de verwachtingen die zij hebben van de prestaties die toezichtorganisaties leveren. In deze zogenoemde effectgerichte dienstverlening maken gemeenten met toezichtorganisaties afspraken over zaken als: vermindering van ongewenst gedrag (bijvoorbeeld parkeerovertredingen), een schonere openbare ruimte en afnemende criminaliteit. Een andere mogelijkheid is om in kwantitatieve zin een minimaal aantal sancties per handhaver in een bepaalde periode te bepalen. De inhoud van dergelijke afspraken kan consequenties hebben voor de organisatie en inhoud van het werk van de handhaver toezicht en veiligheid. (SBB, 2021) Zo vertelt Henk Paas (Connexxion): “Straks zijn de resultaten allemaal leesbaar in een dashboard of op de telefoon. Dan wordt denk ik verwacht dat je zelf de conclusies trekt en zelf een verslag maakt over de diensten en de KPI’s. Een KPI kan dan zijn dat het aantal zwartrijders en/of aantal incidenten daalt, dat de waardering voor personeel stijgt of dat reizigers aangeven – er worden periodieke enquêtes gehouden – hoe veilig zij zich voelen.”
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER IN DE PRAKTIJK?
- Alle regionale vervoerders werken met TRIAS, een landelijke database voor de registratie van incidenten. De database is opnieuw in ontwikkeling en meer en meer landelijk in gebruik. (Arriva et al., 2021)
- De politie heeft op elf plekken in Nederland een Real Time Intelligence Center (RTIC). Hier werken politiemensen die 24 uur per dag, 7 dagen in de week rechercheurs en agenten op straat actief ondersteunen met realtime informatie over de melding waar ze op afgaan. RTIC’ers speuren ook in de systemen om andere landelijke diensten te ondersteunen, zoals recherchediensten en de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging. Een handig hulpmiddel daarbij is het landelijke systeem van ANPR-camera’s (Automatic Numberplate Recognition). Na de aanslag op Peter R. de Vries gaven ooggetuigen het type auto door waar de daders in reden aan politiemensen op straat. Op camerabeelden konden de medewerkers van het Amsterdamse RTIC slechts een deel van het kenteken zien. Door snel en slim zoeken in databanken wisten de politiemensen in het RTIC heel snel het volledige kenteken te achterhalen. Vervolgens gingen de ANPR-camera’s die boven de snelweg hangen op zoek naar de vluchtauto. De auto kwam al snel in beeld, zodat het arrestatieteam de verdachten kon klemrijden op de A4. Los van de camera’s boven de snelweg zijn de daders vele malen vastgelegd op film. (Koning, 2021)
• WAT IS DE IMPACT VAN SMART DATA OP HET WERKVELD?
• PARTICULIERE BEVEILIGING
Informatiegericht beveiligen betekent dat het systeem uit data informatie genereert op basis waarvan de beveiliger acte gaat ondernemen. De beveiliger besluit zelf welke actie noodzakelijk is.
• VEILIGHEID EN VAKMANSCHAP
De voorbereiding van een missie en het gebruik van data heeft veel impact op het doen slagen van een missie. Systemen zijn dusdanig ingericht dat er is nagedacht over welke data een medewerker nodig heeft om zijn werk goed te kunnen doen. De nano-satelliet Brik-II werd in juni 2021 gelanceerd. Met de nano-satelliet Brik-II, haalt defensie data op, die naar militair-relevante gegevens wordt vertaald. En er is sprake van slimme integratie van radio’s (met communicatie- en informatiemiddelen) met het Verbeterde Operationele Soldatensysteem (VOSS). Het systeem heeft een eigen energievoorziening, waardoor de communicatie tijdens langdurige operaties in stand blijft. (Twigt, 2021)
Nu soldaten steeds meer informatie tot hun beschikking hebben, betekent dat dat ze daar goed mee om moeten kunnen gaan: structuur aanbrengen in data en de informatie kunnen ordenen. In toenemende mate zijn mensen nodig die in een split second besluiten nemen. Ze moeten snel informatie kunnen verwerken. Het belang van analytisch vermogen neemt toe en het kunnen inschatten van de betrouwbaarheid van informatie wordt steeds belangrijker.
Belangrijker nog is dat commandanten die de troepen aansturen op basis van informatie betere besluiten kunnen nemen en zo hun mensen effectiever in kunnen zetten, dat resulteert in nieuwe manieren van optreden.
Toespraak Minister van Defensie, Ank Bijleveld-Schouten (Presentatie Defensievisie 2035)
Wie het snelst data ophaalt, verwerkt en teruglegt bij de mensen in het veld, die wint de slag.
Het omgaan met digitale informatie is voor de nieuwe generatie makkelijker. Christiaan Zwart (DCPL) vertelt: “Dat is een generatie die vergroeid is met hun telefoon. Die generatie leest geen boeken, maar haalt hun informatie uit filmpjes. Daar waar bij ons gedigitaliseerd moet worden, hoeft dat bij deze generatie niet. Dat heeft voordelen voor het werk met nieuwe technologie. Het nadeel is dat de concentratiespanne bij de jongere generaties korter is. Het dieper en langer ergens op doorgaan, werkt minder effectief. Dat zal gevolgen hebben voor de wijze van opleiden bij defensie zelf. Daar is meer gamification voor nodig.”
• PUBLIEKE VEILIGHEID
Een handhaver dient ICT- en digitaal vaardig te zijn om te kunnen omgaan met nieuwe applicaties en verwerkingssystemen om informatie en data te verwerken. Om op basis van gekoppelde data van de politie, de NS en handhavers besluiten te nemen, zijn besluitvaardigheid, overtuigingskracht, inzicht en analytisch vermogen nodig. Op basis van data kun je handhavers slimmer en efficiënter inzetten. Ook dienen de handhavers goed samen te kunnen werken. Henk Paas (Connexxion) ligt daarover toe: “Dat betekent voor de handhavers dat ze de samenwerking aangaan met collega’s in het veiligheidsdomein. Dat ze gezamenlijk inzet plegen en een rol spelen als ze op straat ad hoc bepaalde beslissingen moeten, kunnen en mogen nemen.”
INHOUDSOPGAVE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING
