Veranderingen bieden kansen voor nieuwe toetreders
Branchetransformatie
• WAT HOUDT HET IN?
In de financiële sector zien we een groei in beschikbaarheid en gebruik van data. Doordat deze data gekoppeld worden aan (artificial-intelligence)technologie ontstaan nieuwe verdienmodellen. De beleidsmatige stimulans naar open banking, en in de toekomst open finance, draagt hier verder aan bij. Er bestaat een schatting dat banken in 2020 een derde van hun waarde hebben verloren aan startups die slimme technologie gebruiken. Hoewel in veel landen, waaronder Nederland, het betalingsverkeer op zichzelf niet winstgevend is voor banken, is het wel degelijk van cruciaal belang voor banken om het te behouden. Als je beseft dat meer dan 98 procent van alle financiële apps niet door banken is ontwikkeld, dan verliezen ze terrein. Een groeiende groep fintechbedrijven daagt de gevestigde bancaire orde uit door vaak goedkopere alternatieven voor bankdiensten aan te bieden.Fintech (financiële technologie) groeit tot 2025 waarschijnlijk met 20 procent per jaar. In de meeste gevallen bieden fintechbedrijven dezelfde diensten als traditionele partijen, maar op een efficiëntere manier door technologische vernieuwing. Er zijn al veel processen in de hele maatschappij geautomatiseerd en dat proces gaat steeds sneller. Door deze ontwikkelingen doen steeds meer branchevreemde spelers hun intrede in de financiële sector, inclusief de bigtechs. Nieuwe toetreders als Apple en Google, die zich als ‘bankier’ profileren in de markt, zijn daarbij innovatiekatalysators. (AFM trendinzicht, 2020; Hays, 2016; PWC, 2016)
• WAT VERANDERT ER EN WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER?
• NIEUWE TOETREDERS
Fintech
Fintechbedrijven zijn de afgelopen tijd de belangrijkste aanjagers geweest van innovatie in de financiële sector. Ze bieden de klanten voor alle bancaire taken (of delen daarvan) alternatieven die gebaseerd zijn op nieuwe technologieën. Klanten verwachten dat al hun financiële diensten online of mobiel beschikbaar zijn. Ze willen gebruiksvriendelijke dienstverlening op maat. En ze zoeken steeds vaker naar extra functionaliteit. Bijvoorbeeld voor hulp bij het beheren van hun financiën en om inzicht te krijgen in hun uitgaven. Klanten hebben hoge verwachtingen van financiële instellingen. De service en ervaring die klanten bij deze organisaties krijgen, vergelijken ze met de aanbiedingen van fintechbedrijven en andere digitale dienstverleners, zoals Amazon, Netflix, Twitter en YouTube. Fintechbedrijven spelen op veel gebieden in op deze nieuwe klantbehoeften. (AFM, 2020: Siteimprove, 2021)
Bigtechs
Bigtechs (bedrijven zoals Google, Facebook, Apple en Amazon) breiden in Europa hun activiteiten uit op het gebied van financiële dienstverlening. De activiteiten van bigtechs in de financiële dienstverlening beperkten zich in eerste instantie tot betalingen, maar breiden zich (op mondiaal niveau) uit naar kredietverlening, verzekerings-, spaar- en beleggingsproducten. Tot enkele jaren terug ontplooiden bigtechs hun activiteiten op dit vlak vooral in opkomende markten, waarbij zij doorgaans starten met betalingsdiensten en vervolgens doorschuiven naar het verstrekken van leningen en verzekeringen.
In Nederland is het type dienstverlening van bigtechs vooralsnog beperkt tot betalingen. Zo is Apple Pay een samenwerking aangegaan met verschillende Nederlandse banken. Tegelijkertijd laat de samenwerking tussen Deutsche Bank en Google zien dat de techgiganten ook op andere terreinen hun intrede doen in de financiële sector. Google krijgt door deze samenwerking de mogelijkheid financiële diensten voor Europeanen te bedenken. Google wordt niet alleen toeleverancier met de levering van clouddiensten, maar gaat actief werken aan zogeheten next generation financiële producten voor klanten van Deutsche Bank. Bigtechs lijken alle ingrediënten in zich te hebben om een serieuze concurrentiebedreiging te vormen voor de gevestigde orde. In tegenstelling tot de fintech-startups, hebben bigtechbedrijven al gevestigde netwerken, reputatie en vertrouwen, grote klantbestanden, krachtige merken, aanzienlijke winsten en schijnbaar onbelemmerde toegang tot kapitaal. (AFM, 2020)
Branchevreemde partijen
Branchevreemde partijen – waaronder accountants – gaan juridische diensten aanbieden, zoals advisering over bedrijfsopvolging of bedrijfsovername. Hierdoor neemt de concurrentie toe.
De rol van de accountant verschuift van boekhouder naar bedrijfseconoom of controller en/of hij gaat andere (financiële) diensten erbij aanbieden. Hij kent zijn klant en weet wat er bij de klant gebeurt. Hij kent de cijfers en de administratieve flow van de onderneming en kan die verbeteren, analyseren en verbreden.
“Het zuiver boekhouden zie ik wel verdwijnen. Vandaar dat ik me ben gaan specialiseren in de belastingwetten. Dat ik daar mijn klanten bij adviseer, daar zit de meerwaarde in.”
– Irene Stavenuiter (Stavenuiter Administratie)
• NIEUWE VERDIENMODELLEN
BaaS
Banking-as-a-Service (BaaS) biedt bankachtige services buiten het traditionele kanaal dat eigendom is van de bank. Voor derde partijen is het mogelijk nieuwe soorten dienstverlening aan te bieden buiten het bestaande portfolio van de bank, maar wel mede op basis van de klantgegevens, services en infrastructuur van de bank. (AFM, 2020)
Andere verzekeringsvormen
Ook ontstaan er andere verdienmodellen die inspelen op de veranderingen in de markt. Zoals verzekeringen die specifiek zijn gericht op schade als gevolg van cybercriminaliteit en uitvallende netwerken. Er ontstaat behoefte aan andere (inkomens)verzekeringen, die passen bij een flexibele arbeidsmarkt. Die kent minder vaste contracten en mensen zijn op zo’n flexibele arbeidsmarkt in toenemende mate afhankelijk van meerdere inkomens. De flexibele schil van bedrijven groeit, het aantal zzp’ers neemt toe en werknemers wisselen vaker van werkgever. Collectieve inkomensvoorzieningen via de werkgever liggen steeds minder voor de hand. Deze veranderingen vereisen nieuwe producten. (TNO, 2015)
Andere verdienmodellen
Door het aanbieden van andere diensten staat ook het model van uurtje-factuurtje onder druk. Andere modellen komen steeds meer voor. Denk aan een abonnement, fixed pricing, prijsplafond en blended rate. Dit is bevorderlijk voor de behoefte aan meer transparantie van de prijzen.
Door nieuwe verdienmodellen ontstaat een ander concurrentieveld. “Wat je ziet is dat iedereen op zoek is naar verdienmodellen. Wat je ziet is dat accountants soms beconcurreerd worden door IT-bedrijven. Die bieden dan softwarepakketten aan met adviesdiensten. Dat is concurrentie vanuit onverwachte hoek.”
– Bas van Bommel, Rabobank
Gevolgen: Toezicht op geldstromen in gevaar
Nieuwe partijen die de rol van de banken overnemen, komen met eigen systemen en soms zelfs met eigen cybervaluta. Deze commerciële partijen vallen niet onder een centraal toezicht, zoals dat nu geregeld is. De centrale banken hebben hier geen functie. Daarmee ontstaat een situatie waarbij onder andere onvoldoende controle is op criminele transacties en witwassen.
Banken zochten de afgelopen jaren massaal naar personeel voor controle op witwassen, financieren van terrorisme en andere criminele praktijken. In een jaar tijd trokken ABN AMRO, ING en Rabobank honderden mensen aan voor functies zoals customer-due-diligencespecialist. Het is dus de vraag of het bezit van consumenten nog voldoende beschermd is. Om te voorkomen dat techbedrijven met hun financiële diensten burgers in de problemen brengen, zal de overheid een rol moeten spelen ter bescherming van die burgers. Ze zal de datacompanies regels moeten opleggen, terwijl de burger zelf ook een verantwoordelijkheid heeft waar hij in begeleid moet worden. (Oostveen, 2021b)
• WAT IS DE IMPACT VAN BRANCHETRANSFORMATIE OP HET WERKVELD?
Bedrijven in de financiële sector zullen steeds meer gebruik moeten maken van ICT-systemen om met branchevreemde partijen te concurreren. Medewerkers hebben steeds meer ICT-vaardigheden nodig.
INHOUDSOPGAVE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING
