Samenvatting Orde en veiligheid

Samenvatting Orde en veiligheid

Leestijd 9 minuten

We hebben de (deel)sector Orde en veiligheid onderzocht aan de hand van zes megatrends, waarbinnen we tien macrotrends beschrijven. We lichten deze trends kort toe in deze samenvatting. Na de samenvatting van de trends beschrijven we de impact van deze trends op de beroepen en de daarbij horende opleidingen waarvoor het marktsegment Orde en Veiligheid aandacht heeft.

Megatrend #1: Smartification

Macrotrend 1: Smart Data

Big data in combinatie met kunstmatige intelligentie zorgt voor real-time informatie van voorspellende waarde en een andere manier van werken. Door meer beschikbare data verplaatst het werk zich naar informatie gestuurd werken en naar meer en effectiever risicogericht werken. De beroepsbeoefenaar verkrijgt een betere informatiepositie om zijn taken effectiever uit te voeren. Kunstmatige intelligentie systemen moeten de verwerking van alle informatie ondersteunen en analyseren. Om op basis van gekoppelde data besluiten te nemen, zijn besluitvaardigheid, overtuigingskracht, inzicht en analytisch vermogen nodig. Het belang van het kunnen inschatten van de betrouwbaarheid van informatie is belangrijker.

Megatrend #2: Co-botisering

Macrotrend 2: Service en human robots

De inzet van technologie achter en in de robots, zoals robots, camera’s en drones speelt een belangrijke rol in het streven naar een veilige samenleving. Processen worden efficiënter en fysieke taken minder arbeidsintensief.

Komt de cyborgsoldaat eraan?

Megatrend #3: Duurzame wereld

Macrotrend 3: Energietransitie en klimaatadaptatie

Energietransitie is het overstappen van fossiele energie naar duurzame, hernieuwbare bronnen. Men besteedt aandacht aan het elektrificeren van het wagenpark en het verduurzamen van kantoorpanden. Klimaatadaptatie is het proces waardoor samenlevingen de kwetsbaarheid door klimaatverandering (zoals schaarste aan water) verminderen. Gevolgen van klimaatveranderingen zorgen voor meer conflicten.

Macrotrend 4: Circulaire economie

Circulaire economie gaat om zo weinig mogelijk afval en restproducten. Daarbij probeert men om met zo min mogelijke belasting van natuurlijke grondstoffen een product in de markt te zetten, door producten te hergebruiken of opnieuw te creëren. Om circulaire economie een plek te geven in het beroepsonderwijs, is het van belang het bewustzijn en de verantwoordelijkheid van studenten te vergroten. Maar ook het aanleren van een onderzoekende houding is wenselijk. De overheid kan duurzaamheid verplichten in aanbestedingsprocessen. Defensie heeft in 2019 reeds het inkoopbeleid aangepast om de afvalberg van textiel te verkleinen.

Megatrend #4: Participatie-economie

Macrotrend 5: De burgerparticipatie

Als gevolg van de invoering van het begrip ‘participatiesamenleving’ en door de aanhoudende dreiging van een terroristische aanslag zijn burgers alerter geworden op verdachte situaties. Burgers voelen zich ook meer verantwoordelijk om een actieve bijdrage te leveren aan een veilige samenleving en een schone leefomgeving. Voor het vormen van teams van burgers, handhavers en beveiligers, zal de professional goed moeten kunnen samenwerken en een toegankelijke houding moeten hebben. De leidende rol van de overheid verandert meer in een faciliterende rol.

Megatrend #5: Humanisering

Macrotrend 6: De mondigere mens

De maatschappij verhardt en er is sneller risico op escalatie. Het is een groeiend maatschappelijk probleem waar de hele veiligheidssector mee wordt geconfronteerd. De noodzaak bestaat om weerbaar te zijn tegen de mondige, agressieve medemens. Een beroepsbeoefenaar moet over een goede dosis mensenkennis beschikken, de goede gang van zaken bevorderen en de-escalerend optreden.

Macrotrend 7: Proactief beveiligen en handhaven

Proactief beveiligen en handhaven betekent monitoren op afwijkende signalen vanuit realtimedata en menselijk gedrag. Kunstmatige intelligentie (KI) kan helpen bij het opsporen van afwijkend gedrag door betekenisvolle analyses los te laten op data. Een voorbeeld van een toepassing van technologie om afwijkend of verdacht gedrag op te sporen zijn drones.

 

Megatrend #6: Marktontschotting

Macrotrend 8: Complex werkveld

Er is sprake van een internationaal steeds verder vervlochten samenleving die met nieuwe gevaren te maken krijgt, zoals de coronacrisis, ondermijning en cybercriminaliteit. Het kweken van bewustzijn voor cybercriminaliteit is een belangrijk onderdeel van ‘Het Nieuwe Beveiligen’. Defensie is gericht bezig om zich tegen de vele verschillende soorten dreigingen te kunnen weren. De omstandigheden waarin beroepsbeoefenaren in het veiligheidsdomein hun taken verrichten, is zodanig complex en maatschappelijk gevoelig dat dit een professioneel optreden vraagt. Het belang van het aanleren van ICT-vaardigheden in de opleiding neemt toe. Het vraagt maatschappelijke verantwoordelijkheid, inlevingsvermogen, overzicht, sociaal-communicatieve vaardigheid en een onderzoekende houding en de wil en het vermogen zich aan te passen aan de steeds wisselende omstandigheden.

Macrotrend 9: Functieverbreding

Men vraagt steeds meer een combinatie van taken of er is een verschuiving van taken. Zowel de beveiligers als de handhavers krijgen er meer taken bij. Men vraagt meer competenties op het gebied van communicatie, hospitality, kennis en kunde van het toepassen van automatisering, representativiteit, goede beheersing van de Nederlandse taal en Engelse spreekvaardigheid.

Macrotrend 10: Ketensamenwerking

Het werk van handhavers, politie en beveiligers ligt (voor een deel) in het verlengde van elkaar. In het gehele veiligheidsdomein bestaat de noodzaak om samen te werken. Dat begint met een goede informatievoorziening. Om de veiligheid binnen organisaties te vergroten, is een integrale aanpak belangrijk, waarbij verschillende afdelingen informatie met elkaar delen.

Economische ontwikkelingen

De beveiligingsbranche heeft in 2020 zware klappen gekregen als gevolg van de coronapandemie. De omzet van de gehele branche daalde met twaalf procent en het aantal beveiligers met negen procent. De verwachting is dat tot 2026 11.800 baanopeningen zullen ontstaan. Dit bestaat volledig uit vervangingsvraag, want de uitbreidingvraag is negatief, oftewel er is sprake van een krimp van de werkgelegenheid. Ook voor militaire beroepen wordt krimp van de werkgelegenheid verwacht.

Het boa-landschap is complex, omvangrijk en zeer divers. Er zijn veel en verschillende opdrachtgevers. Handhavers, met name in domein 1 (openbare ruimte), zijn massaal ingezet op de handhaving van de noodmaatregelen. De gezamenlijke focus en urgentie van de coronacrisis heeft zaken versneld. De crisis biedt kansen voor verbetering van de samenwerking en taken van handhavers. De politie heeft onvoldoende capaciteit om deze taken (alleen) op te pakken.

Impact macrotrends op het werkveld van Particuliere beveiliging

Voor de particuliere beveiliger die er meer taken bij krijgt zijn communicatieve en sociale vaardigheden belangrijk.

Impact macrotrends op het werkveld van Veiligheid en Vakmanschap

Informatiegestuurd werken | (on)bemenste wapens | internationale conflictbeheersing | cyberdreiging
 

  • De militair staat voortaan constant in verbinding met collega-militairen en/of de commandopost en is voortdurend bezig met het verwerken van informatie. In navolging van de beveiligingssector, besteedt ook Defensie meer aandacht aan het herkennen van normafwijkend gedrag. Soldaten moeten snel informatie kunnen verwerken, de kleding van soldaten moet hierop worden aangepast. Het belang van analytisch vermogen neemt toe en het kunnen inschatten van de betrouwbaarheid van informatie is belangrijker.
  • In gewapende conflicten gaat het steeds meer om oorlog voeren op afstand. Er is sprake van een verschuiving van bewapende mensen naar bemenste wapens. Bij Defensie werken ze ook met exoskeletten die zwaar werk lichter maken. Ook investeren ze in bijvoorbeeld Amerika in human enhancement, het kunstmatig aanpassen van mensen. Komt de cyborgsoldaat eraan?
  • De behoefte aan conflictbeheersing door internationale (militaire) organisaties neemt toe. Gevolgen van klimaatveranderingen vragen bij Defensie om vernieuwing, immers de krijgsmacht moet functioneren onder de meest uiteenlopende (weers)omstandigheden. Defensie heeft het doel om in 2030 ten opzichte van 2010 20 procent minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen. Ook heeft Defensie in 2019 reeds het inkoopbeleid aangepast om de afvalberg van textiel te verkleinen. De medewerker zal leren werken met andere materialen en met het besturen van CO2-neutrale voertuigen en vliegtuigen.
  • Er zijn veel internationale gevoeligheden, Militairen worden vaker ingezet in Nederland in geval van dreigende en acute crises, rampen, incidenten en evenementen. Ook werkt Defensiepersoneel in een steeds complexer werkveld.

Defensie is bewuster bezig zich om zich tegen de vele verschillende soorten dreigingen te kunnen weren, waaronder cyberdreiging.

Het belang van het aanleren van ICT-vaardigheden in de opleiding neemt toe. Ook moet een militair naast gevechtstechnieken leren de-escaleren in bepaalde situaties en sociaal vaardig zijn in het contact met burgers in inzetgebieden buiten Europa.

Impact macrotrends op het werkveld van Publieke veiligheid

Informatiegericht handhaven | burger als informatieverstrekker | taakverbreding |
 

  • Voor de handhavers is ‘informatiegericht handhaven’ de norm. De analyse van vooraf verzamelde gegevens bepaalt de plek en omstandigheden waaronder de handhavers worden ingezet. Toenemend gebruik van camera’s en drones in de openbare ruimte zorgt voor toezichtwerkzaamheden in bijvoorbeeld meldkamers.

Predictive profiling zorgt ervoor dat toezichthouders afwijkend en verdacht gedrag signaleren.

  • De handhaver moet daarvoor over een goede dosis mensenkennis beschikken, de goede gang van zaken bevorderen en de-escalerend optreden in bepaalde situaties. Een handhaver dient ICT- en digitaalvaardig te zijn en moet op basis van gekoppelde data besluiten nemen. Daar zijn besluitvaardigheid, overtuigingskracht, inzicht en analytisch vermogen voor nodig.

  • Burgers verwachten dat de overheid optreedt in situaties waarin burgers dat voorheen met elkaar oplosten. Verschillende gemeenten betrekken inwoners om te bepalen wat handhavers die dag oppakken (Rent a Boa). Het is belangrijk dat meldkamers zich steeds meer dienstverlenend en klantgericht opstellen. De melder is niet meer alleen een informatieverstrekker, hij of zij kan mogelijk ook een rol spelen in de hulpverlening.
  • Er is een beweging te zien waarbij de politie minder taken op straat uitvoert en handhavers deze taken uitvoeren. Burgers en overheden verwachten steeds meer van handhavers. Er is dan ook een trend gaande van handhavers met relatief weinig opleiding uit de beginjaren (jaren ’90 van de vorige eeuw) naar medewerkers met opleidingen op mbo-niveau. Men vraagt meer competenties op het gebied van communicatie, hospitality, kennis en kunde van automatisering, representativiteit, goede beheersing van de Nederlandse taal en Engelse spreekvaardigheid.
  • Het werk van handhavers, politie en beveiligers ligt in het verlengde van elkaar. De politie spoort op en vervolgt, handhavers en beveiligers voorkómen, beschermen, reageren en herstellen. Bij de handhavers en politie is behoefte aan een meer lokaal geborgde vorm van duidelijke en praktisch werkbare (operationele) afspraken over de samenwerking. Voor het aanpakken van ondermijning is een integrale aanpak nodig met de handhavers, de douane en de politie. Door de coronacrisis werken verschillende ketenpartners nauwer samen: ze delen informatie met elkaar en er is meer gezamenlijke focus.

De ontwikkelingen vragen steeds meer dat professionals in staat zijn om over de grenzen van het eigen vakgebied heen te kijken en verbindingen te leggen. Interdisciplinair werken, netwerken en samenwerken met andere beroepsdomeinen, aanpassen aan veranderende eisen, nieuwe kennis opdoen, afleren van verouderde routines en bijleren van nieuwe zijn belangrijk, naast de traditionele beroepsvaardigheden. Een brede basisopleiding draagt daar aan bij.