‘Duurzame wereld’ is een breed begrip
Circulaire economie
• WAT HOUDT HET IN?
Globalisering en digitalisering hebben de textiel- en kledingindustrie in de 20ᵉ eeuw fundamenteel veranderd. De industrie is groter, sneller en goedkoper. Het tegenwicht is dat men vervreemd is geraakt van de oorsprong van kleren en dat men niet meer weet welke en hoeveel handen eraan te pas komen. Het goede nieuws voor deze industrie is dat specialisten een wereldwijde groei voorspellen van 408 miljard dollar in 2017 naar 712 miljard dollar in 2022 (Emerce, 2020).
De opkomende wereldwijde middenklasse – met name in Azië – en de verbetering van onlinetoegang spelen hierin een belangrijke rol. Maar deze wereldwijde marktontwikkelingen brengen ook bedreigingen met zich mee, zoals de hoge kosten van retours van gekochte goederen. Daarnaast drukt fast fashion op bestaande productiecycli. Ethisch geproduceerde en groene productiematerialen hebben daarom steeds vaker de voorkeur. En er is veel van alles, met merkfragmentatie tot gevolg. Duurzaamheid is ook het uitgangspunt van slow fashion, van lokale en fairtradeproductie, hergebruik, milieuvriendelijke materialen en productietechnieken. Verschillende partijen zien de noodzaak van slow fashion, met als gevolg dat er slechts één of enkele collectie(s) per jaar of zelfs minder uitkomen. Ze maken kleding on demand, op maat en van een kwaliteit die langer meegaat. Hun werk is duurder, maar ambachtelijk gemaakt, heeft een kleine oplage en is uniek.
“Als je heel efficiënt analyses kan maken wat de consument wil, dan kan je veel gerichter produceren met als resultaat minder overschot/ deadstock, wat een groot wereld wijd probleem is. Daarin heeft m.i. iedere producent van artikelen een verantwoordelijkheid in”
– Susanne Vegter, Studio Vegter
Een nieuwe kijk door een nieuwe generatie
Dat kledingindustrie behoort tot de vervuilendste branches ter wereld. Met name jongere generaties merken dat op. Zij verwachten van merken dat ze transparant zijn en op een verantwoorde manier produceren. Milieubewuste millennials en de generatie Z (jongeren geboren tussen 1996 en 2010) jagen de opmars van tweedehandskleding aan. Zij zien tweedehandskleding niet als stoffig, maar als een manier om zichzelf te onderscheiden met exclusieve en one-of-a-kind-items. Uit een onderzoek van Nielsen blijkt dat 70 procent van de millennials bereid is meer te betalen voor premiumproducten met een lagere milieu-impact.
Duurzaamheid is een brede trend, die verdergaat dan de MITT-industrieën. Het bewustzijn rond het onderwerp groeit. Steeds meer consumenten zijn bezig hun plasticgebruik terug te dringen. Die ontwikkeling loopt parallel met de mode-industrie. Kijk maar naar de opmars van tweedehandskleding; die markt groeit explosief. Grote bedrijven als Tommy Hilfiger, Zalando en Coolblue spelen al vol in op tweedehands- of ‘tweedekansproducten’. Tegelijkertijd roept een grote groep merken en ontwerpers op om de modekalender te resetten. Modemerk Dante6 bijvoorbeeld, veranderde recent zijn leveringskalender (Dante6, 2020). Een strategie die het merk achter de schermen al langer voorbereidde en die door de coronacrisis in een stroomversnelling kwam.
De weg naar een duurzamere industrie is onmogelijk zonder wet- en regelgeving. Zo geeft expert Miranda Paap, werkzaam als Team Lead Outerwear, Heavy woven en Swimwear Women, aan: “Fast fashion is natuurlijk heel belangrijk, waar ontwikkelingen in zijn, want het is al langer bekend dat de consument dat eigenlijk niet wil, maar dat wil niet zeggen dat men al om kan. Een meisje van 16 dat een kledingbudget van 80 euro heeft en heel erg bezig is met haar identiteit neerzetten, die voelt een andere verantwoordelijkheid. En heeft andere middelen en capaciteiten en die is misschien meer geneigd om naar de Primark te gaan. Er wordt ook steeds meer druk gelegd bij de overheid om dit beter aan te sturen. Je kunt daarin bijna geen vrijemarkteconomie meer propageren, er moeten strengere regels en wetgeving komen. Er gebeurt al veel op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.”
‘Circulair’ betekent dat elk onderdeel van de levensduur van een kledingstuk of ander textielproduct cyclisch is. Dit begint bij de ontwerpfase. In de beginfase hou je al rekening met het optimaliseren van de levensduur. En je denkt na over hoe je ervoor kunt zorgen dat het kledingstuk geen afval wordt aan het einde van de levensduur. Wat de uitstraling van een kledingstuk betreft, speelt de tijdloosheid van het ontwerp een belangrijke rol. Verder denkt men het stof- en materiaalgebruik tot in de detail uit. Hoe duurzaam zijn de materialen, zijn de materialen nieuw en van welke grondstoffen zijn ze gemaakt? En zijn deze grondstoffen eventueel composteerbaar? Kies je voor gerecyclede en recyclebare stoffen, of voor bestaande materialen, zoals dead-stockvoorraden? Bij het ontwerpen van een circulair mode- of textielitem let men ook op de constructie. Kun je het product makkelijk aanpassen of uit elkaar halen? En kijk je naar accessoires als ritsen, knopen en garens? Kan het zonder? En zo niet, kies je dan in ieder geval voor duurzame en recyclebare opties?
Hoe ziet de circulaire economie er binnen MITT uit? Het maakproces verandert enorm; zo moet je weten welke producten van vandaag de grondstof van morgen zijn. Makkelijker gezegd: mode-items zo duurzaam mogelijk ontwikkelen, met de beste materialen, zodat ze zo lang mogelijk meegaan en je ze uiteindelijk zo goed mogelijk kunt recyclen.
Hiervoor is innovatie van materialen, techniek en productieprocessen nodig, maar ook een out-of-the-box-mentaliteit. Je moet buiten de gebruikelijke lijnen denken. Bijvoorbeeld aan een alternatief voor milieuvervuilende stoffen en aan het ontwikkelen van nieuwe materialen op basis van brandnetels en bamboe. Hiervoor zijn ontwikkelingen zoals digitale patroonprogramma’s, bodyscanning en 3D-printing (beschreven in het hoofdstuk Smartification) onmisbaar. Begin 2021 hebben we in een inspiratierapport circulaire economie de verschillende facetten van circulariteit beschreven.
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?
Vegan leer
Vier bedrijven werken samen om Nederlands bladafval om te zetten naar plantbased leer dat volledig plasticvrij, diervrij en biobased is. Het materiaal heet Treekind en is ontwikkeld door Biophilica van ontwerper Mira Nameth (THE IDEA, 2020).
De ontwerpers achter Biophilica en textielexperts REMOkey werken samen om erachter te komen hoe ze dit product kunnen maken van groentereststromen. Biophilica maakt vegan leer voor de mode-, meubel- en verpakkingsindustrie. Het materiaal is gemaakt van groenafval. Nu wordt dit materiaal gecomposteerd. Dat kan ook met vegan leer, maar dat is pas de bedoeling als het helemaal versleten is. Liever maakt het consortium er nog een keer leer van, dat is namelijk goed mogelijk. Het doel van dit project is te komen tot een productielijn van het materiaal biophilica voor de Nederlandse markt. Daarbij is ook nagedacht over een retoursysteem en de CO2-voetprint (Binnendijk, 2020).
IKEA lanceert de circulaire collectie viltproducten TILLVERKA, gemaakt van restanten van Nederlands IKEA-textiel. De collectie is geproduceerd door een lokale sociale onderneming: het Nederlandse i-did. Dat helpt mensen die in de bijstand zitten door middel van coaching en begeleiding op de werkvloer. TILLVERKA is wereldwijd de eerste IKEA-collectie die bestaat uit gerecycled vilt afkomstig van eigen resttextiel. De samenwerking resulteerde in een collectie opvouwbare dozen, kussenovertrekken en de bekende FRAKTA-tas. De collectie is exclusief verkrijgbaar in de Nederlandse IKEA-winkels (IKEA, 2020).
• WAT VOOR IMPACT HEEFT HET OP HET WERKVELD?
De eerste stap om de circulaire werkwijze onder aandacht te brengen bij werknemers is het creëren van bewustzijn over duurzaamheid en de circulaire economie door middel van cursussen en geleidelijke aanpassingen in het proces. Specifieke productkennis over herkomst, materiaalsoort en dergelijke, maar ook de reis in de gehele keten kan een positieve bijdrage leveren aan de binding met een duurzaam maakproces. En een out-of-the-box-houding en bewustwording over verschillende milieuvriendelijke alternatieven kan helpen bij het ontdekken van de eigen taak op het gebied van duurzaamheid.
“Een paar jaar geleden richtte je je op wat is nou sustainability? Maar het zit nu overal in verweven, dat is heel belangrijk om te weten. Want het is een onderdeel van een supplychain, van een sourcing. Het is geen onderdeel, maar de saus die ligt over het ontwerpen, over efficiëntie, over de keuzes die er worden gemaakt. Maar ook over de korte- en de langetermijnstrategie van een bedrijf.”
– Miranda Paap, Team Lead Outerwear, Heavy woven en Swimwear Women.
INHOUDSOPGAVE MODE, INTERIEUR, TAPIJT EN TEXTIEL
