De lokale ondernemer, terug van weg geweest
Lokalisering
• WAT HOUDT HET IN?
Duurzaamheid is een ontwikkeling die al meerdere jaren gaande is, waarbij klanten steeds meer bezig zijn met hun eigen ‘footprint’ op aarde. Supermarkten, groothandels, retailers, modemakers en consumenten dragen duurzaamheid steeds breder uit. Onder invloed van onder meer de COVID-19-pandemie stijgt de belangstelling voor zaken als duurzaam, ambachtelijk, lokaal en gezond. Daarnaast wil de consument vaker weten waar producten vandaan komen en hoe ze zijn gemaakt. Krijgt de producent wel een eerlijke prijs, van welke materialen is het product gemaakt en wat is de impact op het milieu? Mensen vinden het lokale contact prettig, omdat het dicht bij huis is en veilig voelt. Lokaal winkelen staat voor hogere kwaliteit, authenticiteit en betrouwbaarheid. De coronacrisis heeft deze aspecten nog belangrijker gemaakt in het dagelijkse leven van de consument. Kleinere ondernemers kunnen zich ontwikkelen tot ‘local heroes’. Lokale helden met authentieke, persoonlijke en originele winkels die de consument verrassen en die hun een andere winkelervaring bieden dan de bekende ketens. De lokale ondernemer is weer helemaal terug van weggeweest. Maar ook de non-foodretail heeft lokale helden die uitblinken in assortiment, kennis van de klant en service.
• WAT VERANDERT ER DOOR LOKALISERING?
Van globaal naar lokaal
Men spreekt regelmatig over de globaliseringstrend. Door de toename van de internationale handel, door communicatiekanalen zoals sociale media en ook door retailketens die wereldwijd uitbreiden, beïnvloeden andere landen onze samenleving meer en meer. En alhoewel aan deze ontwikkeling nog geen einde is gekomen, is de tegentrend van alles wat lokaal is aan een flinke opmars bezig. Steeds meer consumenten hechten waarde aan lokale producten waarvan de herkomst helder is en die een sterk verhaal hebben. De foodmarkt loopt duidelijk voorop bij lokalisering. Denk aan supermarkten met lokale producten zoals Landmarkt en Smaakwarenhuis de Lage Landen. Op markten zie je steeds vaker streekproducten. De globaliseringstrend maakt winkelen saaier, want iedere stad in Nederland heeft dezelfde winkelketens. ‘Lokaal’ staat voor het onverwachte, het verrassende en geeft klanten de mogelijkheid om de eigen regio te steunen.
“Uiteindelijk is voor een vakman het bewustzijn belangrijk dat hij onderdeel is van een maatschappij waar van alles in plaatsvindt. Mede door corona gaat de consument wat vaker naar de plaatselijke delicatessenwinkel, voor die mooie fles wijn, in plaats van snel naar de supermarkt. Dat is ook weer een trend. De kleine dorpswinkel leeft nu weer op.”
– Willeke Klinker, Detailhandel Nederland
Herwaardering ambacht
Lokalisering zorgt voor meer aandacht voor het ambachtelijke. Dit maakt deel uit van het verhaal achter een product en maakt het uniek. ‘Ambacht’ staat voor eindproducten die mensen met de hand maken, ‘authenticiteit’ voor een vertrouwd product en ‘personalisatie’ geeft een persoonlijke touch aan een product. Een uiting van ambacht is bijvoorbeeld in een winkel laten zien hoe de producten zijn gemaakt. Zoals het aan de hand van beelden tonen hoe een handgemaakt meubel tot stand is gekomen. Het ambacht is belangrijk voor onze economie, voor de Nederlandse culturele identiteit en het is een inspiratiebron voor kunstenaars en niet te vergeten voor Dutch Design. Ambachten hadden lange tijd een enigszins oubollig imago, maar die tijd lijkt voorbij (Pharos, 2013).
Daar is ook Theo van Elk het mee eens: “Er is een tekort aan vakmensen en ambacht, dit wordt versterkt door de vergrijzing van de samenleving. Anderzijds heeft het ook te maken met de beperkte instroom. We hebben geïnventariseerd waar dit aan lag. Daaruit bleek dat de mensen die het werk doen, aangeven dit heel leuk te vinden. Maar in de visie van mensen die de opleiding moeten volgen, is het niet erg ‘sexy’. Uiteindelijk is de naam veranderd naar ‘vakmaninterieur’ en is er veel ingezet rondom de communicatie van de opleiding, zie www.interieur-vakman.nl”
De consument wil weten waar producten vandaan komen en hoe ze zijn gemaakt. Krijgt de producent wel een eerlijke prijs, van welke materialen is het product gemaakt en wat is de impact op het milieu? En de ambachtelijke slager of bakker met een onderscheidend assortiment doet goede zaken. Maar ook voor de non-foodretail zijn er de ‘lokale helden’ die uitblinken in assortiment, kennis van de klant en service. Deze retailers profiteren van een fanbase die ontstaan is door gerichte (on- en offline) communitybuilding.
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER VANUIT DE PRAKTIJK?
Het Local Heroes-platform is een voorbeeld van een initiatief dat lokale ondernemers ondersteunt. Local Heroes maakt het mogelijk om bij lokale ondernemers boodschappen te doen op een eenvoudige en snelle manier. De prijzen van de producten in de app zijn gelijk aan die in de winkels en bij marktkramen.
Bol.com heeft een website gelanceerd die lokaal winkelen promoot. Op winkelindebuurt.bol.com heeft de webwinkel tienduizenden Nederlandse ondernemers samengebracht, zodat consumenten de winkel om de hoek kunnen ondersteunen. Bezoekers van de site klikken via de categorie waarin ze een product zoeken vervolgens op de regio waarin ze zich bevinden. Via locatiepijlen op de landkaart is het daarop mogelijk in te zoomen op winkels in de buurt.
Smallknot is een crowdfundingsite die geheel gericht is op het ondersteunen van lokale bedrijven, zoals de koffiezaak op de hoek van de straat of de favoriete pizzabakker in de stad. In ruil daarvoor krijgen consumenten bijvoorbeeld gratis oogonderzoek en een bril bij de lokale opticien of korting op drankjes in de lokale stamkroeg.
• WAT IS DE IMPACT VAN LOKALISERING OP HET WERKVELD?
Lokalisering zorgt voor meer focus op ambacht en specialisatie in kennis van bepaalde producten. Kernbegrippen zoals ‘hospitality’ en ‘ondernemerschap’ zijn voor werknemers belangrijk om uit te dragen. Expert Rico Deetman van Avans Hogeschool erkent de herwaardering voor het ambacht.
“Mijn verwachting is dat juist de speciaalzaken in de retail en commercie overleven. En daarnaast de discounters die vooral de koopjesjagers aantrekken. Dat betekent dat verkopers specialisten worden en daarbij veel meer kennis nodig hebben. Een voorbeeld om dit concreet te maken: een willekeurig jeanscenter waar de consument niet alleen goed advies krijgt over pasvorm, maar ook ter plekke de broek kan laten vermaken, terwijl hij een kopje koffie nuttigt.”
INHOUDSOPGAVE RETAIL
