Nieuwe systemen zoals ADAS hebben meerdere soort invloeden op het werk
Digital services
• WAT HOUDT HET IN?
ADAS staat voor advanced driver assistance system, oftewel geavanceerd rijtaakhulpsysteem. ADAS is bedoeld om autorijden veiliger en comfortabeler te maken. Op het gebied van veiligheid grijpen ze o.a. in bij noodsituaties. ADAS-systemen die meer gericht zijn op het comfort, nemen de rijtaak voor een deel over. Ze helpen de voertuigbestuurders bij de uitvoering van hun rijtaak. Ze kunnen de bestuurder dus informeren of waarschuwen, de rijtaak gedeeltelijk van de bestuurder overnemen, en/of ingrijpen bij kritieke situaties.
ADAS-systemen kunnen de omgeving analyseren en de bestuurders attenderen of zelf ingrijpen. ADAS zorgt voor consequenter en stabieler rijgedrag en daarmee voor minder slijtage. ADAS is hoogwaardige technologie, bestaande uit sensoren, camera’s, radar, lidar, computers en verbindingen.
Tegenwoordig beschikken steeds meer auto’s over ADAS. Denk aan parkeersensoren, achteruitrijcamera’s en sensoren voor de dode hoek. Deze systemen maken het leven van de bestuurder een stuk eenvoudiger, als ze het goed doen. Naast deze passieve systemen zijn er systemen die werken met een camera achter de voorruit. Denk aan verkeersbordherkenning, rijstrookassistentie en autonoom remmen.
ADAS bestaat ook uit meerdere soorten technologieën op verschillende plekken in een voertuig. Er zijn verschillende soorten ADAS-systemen. Een systeem dat een deel van de rijtaak overneemt, verlaagt bijvoorbeeld automatisch de snelheid als men te dicht achter een voorligger komt te rijden, zoals bij adaptive cruise control (ACC). Een systeem dat automatisch hard afremt om een botsing te voorkomen, zoals bij automatic emergency braking (AEB), grijpt in bij kritieke situaties. Combinaties van rijtaak-ondersteunende systemen zijn ook mogelijk. Het systeem waarschuwt dan bijvoorbeeld eerst, zoals bij forward collision warning (FCW). Als de bestuurder niet op de waarschuwing reageert, voert het voertuig een noodstop uit, zoals bij AEB (SWOV, 2019).
Het marktaandeel personenauto’s met een of meer ADAS-systemen zal stijgen van minder dan 10 procent in 2017 naar meer dan 50 procent in 2025 en meer dan 80 procent in 2030 (Prodrive Academi, z.d.).
Vanaf 2022 zijn enkele ADAS systemen ook verplicht op nieuwe auto’s (BLIS), lane assist, automatische snelheidsbeperking en een alcoholslot verplicht in nieuwe auto’s. Vanaf mei 2024 geldt dit voor alle nieuwe, geregistreerde modellen. Dat maakt auto’s complexer en men moet de ADAS-systemen bij (auto)schade ook ‘herstellen’.
De marktontwikkeling van de diverse vormen van ADAS varieert, nu en in de toekomst. Voorbeelden:
- AEB – automatic emergency braking: AEB heeft in 2018 een marktaandeel van 45 procent. In 2025 heeft in het realistische scenario 89 procent van het totale aantal verkochte nieuwe personenauto’s AEB. En in 2030 90 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s.
- LCA/BLIS – lane change assist / blind spot monitoring: het marktaandeel in 2018 van LCA/BLIS bij nieuw verkochte personenauto’s is 12 procent. In 2025 heeft in het realistische scenario 77 procent van het totale aantal verkochte nieuwe personenauto’s LCA/ BLIS. In 2030 is 80 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s uitgerust met LCA/BLIS.
- LKA – lane keep assist: in slechts twee jaar tijd is het marktaandeel LKA toegenomen van (afgerond) 0 procent in 2016 naar 13 procent in 2018. In 2025 heeft in het realistische scenario 68 procent van het totale aantal verkochte nieuwe personenauto’s LKA. In 2030 is 80 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s uitgerust met LKA.
- PA – parking assist, volautomatisch parkeren: het marktaandeel in 2018 is met 8 procent het laagste van de vier systemen. In 2025 heeft in het realistische scenario 37 procent van het totale aantal verkochte nieuwe personenauto’s PA. En in 2030 50 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s (BOVAG, 2019).
• WAT VERANDERT ER?
ADAS heeft in 2019 en op korte termijn vergeleken met 2019 nog relatief geringe invloed op onderhoud en reparatie. Bij werkzaamheden aan een auto zal men wel vaker te maken krijgen met ADAS. Het betekent dat er voldoende kennis in huis moet zijn om in voorkomende gevallen te weten hoe met ADAS om te gaan. En wat het juiste moment is om een specialist in te schakelen.
De impact van ADAS is het grootst voor de factor schade, maar het heeft ook impact op autospuiten. Op langere termijn heeft ADAS gevolgen voor schadeherstel: dan leidt ADAS tot aanzienlijk minder schade. Het blijkt dat vier groepen van ADAS een substantiële potentie hebben om schade te verminderen: automatic emergency brake, lane change assist / blind spot monitoring, lane keep assist en park assist. Voor deze systemen is een voorspelling gemaakt van de groei in het Nederlandse wagenpark volgens een laag, een realistisch en een hoog scenario. Vaststaat dat het traditionele repareren en autospuiten afneemt (BOVAG, 2019).
Uit onderzoek van zowel BOVAG als FOCWA en HAN Automotive Research blijkt dat reparatie van de sensoren ‘achter’ ADAS vooral plaatsvindt in het schadebedrijf. De verschillende sensoren – radar, lidar, sonar, ultrasoon en (stereo)camera – blijken zo goed ontworpen dat ze alleen kapotgaan als ze kapotgereden worden. Dit laatste betekent over het algemeen dat de auto meer schade heeft. De auto komt dan terecht bij het schadebedrijf.
Een ander bedrijfstype dat met ADAS te maken krijgt, is het autoglasreparatiebedrijf. Niet zozeer is dan de sensor, meestal een camera, kapot, maar is de ruit beschadigd. Die moet je dan vervangen, waarbij je de camera opnieuw moet plaatsen en kalibreren.
Vooral door de aanstaande verplichting van de extra veiligheidssystemen in 2022 zal het aantal systemen in auto’s toenemen. Hierbij zal ook zeker de reparatie van deze technologisch complexe systemen toenemen (Academie Engineering en Automotive, 2020).
Bedrijven zorgen ervoor dat een auto na reparatie dezelfde kenmerken heeft als vóór de schade. Schadeherstellers moeten niet alleen zorgen voor veilig herstel van de dragende delen voor passieve veiligheid, maar moeten in de toekomst ook rekening houden met actieve veiligheidscomponenten, zoals het herstellen, aansluiten en kalibreren van camera’s en andere sensoren, en de werking waarborgen van de ADAS-systemen.
ADAS bestaat uit verschillende vormen en is de technologie achter autonoom rijden. Maar ADAS gaat ook hand in hand met elektrificatie en connected cars. Het betreft toenemende systemen in auto’s en verschillende soorten materialen.
Frank Ruygrok, BOVAG
Schadeherstel aan moderne voertuigen verandert sterk. Met de toename van systemen in auto’s, allemaal verbonden met computers, sensoren en camera’s, en daarnaast een toename van EV- en hybride voertuigen. Deze ontwikkeling is voorlopig niet te stuiten. En ook het gebruik van materialen verandert. Dat zijn steeds meer verschillende, lichtere soorten staal en deze vragen om andere verbindingen bij schadeherstel. Dit zijn enorm belangrijke ontwikkelingen voor schadeherstel.
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?
- Het bedrijf Garage Top ADAS beschikt over de nieuwste generatie ADAS-apparatuur. Hiermee kunnen zij voor praktisch alle automodellen de ADAS-rijsystemen kalibreren volgens de fabrieksvoorschriften. Het kalibreren van ADAS-rijsystemen dient te geschieden nadat diverse werkzaamheden (bijvoorbeeld voorruitvervanging) zijn uitgevoerd. De autotechnici zijn deskundig opgeleid om het kalibreren van de ADAS-camera’s snel en zorgvuldig uit te voeren (Garage Top, z.d.).
- Carglass kan ook bijna alle aangeboden auto’s voorzien van een ADAS-camera en die succesvol kalibreren. Kalibratie is precisiewerk, daarom raden ze aan om de ADAS-camera enkel door specialisten te laten plaatsen. Experts beschikken over de juiste hulpmiddelen en kennen de exacte fabrieksinstructies en waardes (Carglass, z.d.).
• WAT IS DE IMPACT VAN DIGITAL SERVICES (ADAS) OP HET WERKVELD?
Auto’s met ADAS vereisen schadekennis en herstelkunde. De montage van accessoires kan lastiger zijn als een auto is uitgerust met ADAS.
ADAS heeft op korte termijn nog geringe invloed op onderhoud en reparatie. Op lange termijn zorgt ADAS voor verandering, met name van de aard van de werkzaamheden in de werkplaats. Bijvoorbeeld van mechanische klussen naar meer elektrotechnisch werk. Daarvoor zullen medewerkers nodig zijn die over een stevige ICT-basiskennis beschikken (BOVAG, 2019).
Naarmate de complexiteit toeneemt, is het voor meer bedrijven zinvoller om zich te specialiseren in diagnostisch werk, analyses en het repareren van de complexe problemen (Academie Engineering en Automotive, 2020).
“Na schadeherstel moeten de systemen exact hetzelfde werken als vóór de schade. Dat betekent dat medewerkers moeten weten wat erop zit, hoe ze deze moeten vervangen en welke diagnose er gesteld moet worden, of hoe onderdelen opnieuw ‘in geleerd’ moeten worden.”
– Frank Ruygrok, BOVAG
Op het gebied van autospuiten is het ook noodzakelijk dat men zich aanpast. Kennis van ADAS, de andere technologieën en materialen is daarom belangrijk.
“Wat voor autospuiten de aanpassing is, is dat ze eerst de technische documentatie moeten raadplegen, iets wat bij autospuiten normaal helemaal niet speelt. Dat doen ze wel als ze iets anders moeten maken. Als voorbeeld zijn de grootste veranderingen de radarsensoren die achter zitten. Ze moeten het apparaat herkennen en ze moeten ook kunnen zeggen: wat moet ik met die bumper, spiegelkap, en dergelijke? Wat mag ik oppakken, mag ik dat repareren? Soms mag iets gerepareerd worden, maar soms mag iets ook niet gerepareerd worden. Dan moeten ze dat opzoeken; het opzoeken van die documentatie of het raadplegen van die documentatie is heel erg belangrijk. Wat er echt verandert voor autospuiten, is dat er een stukje fabrieksdocumentatie bij komt, weten wat een systeem is, herkennen en eerst de documentatie nagaan. Hoe veel verf mag erop, hoe dik mag het erop, mag ik wel plamuren of geforceerd drogen ?”
– Sander van Rooijen, FOCWA
Benodigde vaardigheden
De grootste ontwikkelingen in de autobranche in het algemeen zijn de technologische ontwikkelingen van auto’s. Het is essentieel voor schadeherstellers om de werking van de technologische ontwikkelingen zoals ADAS te begrijpen.
Specialisatie op het gebied van ADAS vereist grote deskundigheid over de samenwerking tussen de sensoren die ADAS van informatie voorzien. De technici moeten altijd op de hoogte blijven van de nieuwste ontwikkelingen. Ook de diagnoseapparatuur dient continu te zijn voorzien van de nieuwste software. Gespecialiseerde bedrijven hebben hiervoor een uitgebreide ICT-afdeling, die met reverse engineering de analyse van data uit auto’s mogelijk maakt (Academie Engineering en Automotive, 2020).
Personeel moet toegang hebben tot data/kennis (rechtstreeks via pass thru, via een intermediair of door samenwerking). Ze moeten interesse hebben in de nieuwe technologie, leergierig zijn en dit kunnen door vertalen naar dienstverlening (BOVAG, 2019).
“Een autoschadehersteller wordt opgeleid om praktisch de schade te herstellen. Een deuk moet worden uitgedeukt, er wordt geschuurd en gespoten. Maar hoe je een computer in een auto uitleest, welke systemen er allemaal in zitten, op dat vlak moet de kennis worden vergroot.”
– Frank Ruygrok, BOVAG
INHOUDSOPGAVE CARROSSERIE
