Wat precies het effect van smart shipping zal zijn op de werkgelegenheid in de binnenvaart is niet te zeggen. Het is wel duidelijk dat door nieuwe, innovatieve technologieën de binnenvaart een grotere rol kan krijgen in de distributieketen. De vraag naar binnenvaartpersoneel zal waarschijnlijk toenemen. Er ontstaan dan ook nieuwe functies waarbij dan meer de nadruk ligt op de ontwikkeling, kennis en het gebruik van technologie (Quo Vadis, z.d.).

Digitalisering heeft naar verwachting invloed op o.a. vier havenfuncties:

1. Er vindt in de overslag-, industrie- en logistieke functie meer data-analyse en efficiencyverbetering plaats.
2. Digitalisering leidt tot een efficiënter gebruik van de bestaande infrastructuur of maakt gedeelde logistieke operaties en gedeelde opslag makkelijker.
3. Schepen vervoeren meer bederfelijke, hoogwaardige en gevaarlijke goederen in containers. Ze kunnen informatie over de locatie van de container of over de conditie van de goederen uitwisselen.
4. Digitalisering draagt bij aan de groei van de handel (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 2019).

• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?

• Alewijnse is een specialist in geavanceerde scheepsautomatisering. Zij ontwerpen automatische besturings- en controlesystemen die op een overzichtelijke, veilige en efficiënte manier alle processen aan boord integreren en visualiseren. Het is de oplossing voor automatisering aan boord van bagger- en offshoreschepen, jachten en andere schepen. Alewijnse heeft een systeem voor scheepsautomatisering ontwikkeld, voor alle systemen op de brug, in de machinekamer en processen aan boord, in het bijzonder voor middelgrote en grote schepen. Voorbeelden zijn systemen voor alarm, monitoring & control, safety control, navigatie & communicatie en mission equipment (Alewijnse We Connect, z.d.).
• Jan De Nul Group heeft in 2021 Alewijnse opdracht gegeven voor de vernieuwing van alle systemen voor baggerprocesautomatisering aan boord van vier trailing suction hopper dredgers (TSHDs). Aan boord van elk van de vier sleephopperzuigers vernieuwt en levert Alewijnse het alarm- en monitoringsyteem (AMS), het dredge control system (DCS), het Alewijnse draught and loading system (ADLS) en het Alewijnse suction tube system (ASTS). Daarbij levert het bedrijf geavanceerde, nieuwe HMI- en PLC-hardware, hardware engineering, software engineering, FAT-testen en Bureau Veritas-classificatie (Nederland Maritieme Technologie, 2021).
• Tienpont was de schipper van Team AkzoNobel tijdens de laatste Volvo Ocean Race. In dit zeilschip waren 185 sensoren geplaatst, die de schipper en zijn team veel informatie gaven over het schip, de weersomstandigheden en de conditie van de bemanning. De informatie zorgde ervoor dat men kon beslissen of ze een koers zouden varen die minder belastend was qua omstandigheden, maar die wel wat langzamer was, of kiezen voor een snellere route, die een grotere belasting vormde voor de crew (Maritiem Nederland, 2018).
• Een voorbeeld van de nautische informatiesystemen die effectief verkeersmanagement mogelijk maken, is het Port Community System, zoals Portbase. Het Port Community System (PCS) zorgt ervoor dat logistieke bewegingen, processen en informatiestromen in en om de havens in steeds verdergaande mate digitaal zijn. Dit draagt onder meer bij aan een vlotte afhandeling van douaneformaliteiten en het optimaliseren van logistiek in zeehavens. Het PCS geeft toegang tot de slimme, digitale haven, waar bedrijven, organisaties en overheden via het PCS systeem logistieke gegevens uitwisselen (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 2020b).

Benodigde vaardigheden
De digitale basisvaardigheden bestaan uit kenniscomponenten en vaardigheden die nodig zijn om de werking van computers te begrijpen, om te kunnen omgaan met verschillende soorten digitale informatie technologieën en om de bediening, de mogelijkheden en de beperkingen te begrijpen.

Informatievaardigheden op het gebied van digitale informatie bronnen omvatten het kunnen formuleren en analyseren van informatie uit de digitale bronnen en het op basis hiervan zoeken, selecteren, verwerken, gebruiken en toepassen van de relevante informatie. Zorg dat mensen het proces blijven snappen. Als er een storing is, geef aan wat het probleem is en wat je daaraan kunt doen en maak inzichtelijk waarom het systeem een bepaalde keuze heeft gemaakt.

Vaardigheden voor havenwerker
Naast nieuwe vaardigheden blijft traditionele kennis van belang bijvoorbeeld op nieuwe, geautomatiseerde terminals is er nog steeds vraag naar mensen die het werk kennen van de oude terminal, zodat ze feeling hebben met beide processen.

“Immers, als een havenwerker van een geautomatiseerde terminal te maken krijgt met een grote storing ben je totaal hulpeloos, en kun je niets meer. Dan moet je nog wel voldoende weten hoe de traditionele overslagwerktuigen werken om het in orde te krijgen, want dat is de enige mogelijkheid als het geautomatiseerde systeem volledig uitvalt.”
– Kees Benning, STC. 

Vaardigheden op het gebied van maritieme techniek
De medewerkers op het gebied van maritieme techniek moeten de digitale technische systemen kunnen toevoegen en onderhouden. Het plaatsen van digitale versies van apparatuur aan boord, aangevuld met monitoring van systemen via sensoren en het koppelen van de systemen, vereist kennis en vaardigheden op dat gebied. Bij storingen of problemen gaat het niet alleen over een oplossing, maar bekijkt men daarnaast ook hoe iets is gegaan en wat een volgende keer anders kan.

In toenemende mate zullen de werkzaamheden onderhevig zijn aan veranderingen als gevolg van verdergaande automatisering. Van de maritiem officier verwacht men een flexibele instelling om op deze ontwikkelingen te kunnen inspelen en een attitude om zich een leven lang te kunnen blijven ontwikkelen om zich in de veranderende wereld staande te houden.