(Semi) autonoom vervoer heeft in de toekomst invloed op werkzaamheden
Industrial robots
SBB
De zelfrijdende auto heeft nog een lange weg te gaan. PwC verwacht dat in 2025 alle nieuw verkochte personenauto’s beschikken over minimaal level 1.
• WAT HOUDT HET IN?
Bij autonoom rijden gaat het voornamelijk om de zelfrijdende auto die zonder menselijk ingrijpen kan navigeren van A naar B. Autonoom rijden kent wel vijf niveaus.
- Vanaf niveau 1 heeft de auto een systeem dat in bepaalde situaties automatisch kan remmen of accelereren. Denk aan adaptive cruise control (ACC), die de afstand tot de voorligger automatisch regelt. Of aan een inparkeerhulp.
- Vanaf niveau 2 (hands-off) is de auto voorzien van één of meer systemen om automatisch te remmen, accelereren en sturen. De bestuurder moet wel alert blijven en kan de controle weer overnemen door het stuur aan te raken.
- Vanaf niveau 3 kan een auto in een niet-complexe omgeving, zoals een snelweg, geheel zelfstandig, veilig en gecontroleerd accelereren, remmen en sturen. De bestuurder hoeft zijn ogen in die situatie niet meer op de weg te houden (eyes-off). In complexe situaties (bijvoorbeeld in stadsverkeer en bij wegwerkzaamheden) moet de bestuurder de controle weer overpakken.
- Vanaf niveau 4 is een auto volledig autonoom en in vrijwel alle situaties in staat volledig zelfstandig te rijden. Alleen in extreme situaties (bijvoorbeeld bij noodweer of een slecht wegdek met ontbrekende markeringen) moet de bestuurder de controle overnemen. Lukt dit niet, dan brengt de auto zichzelf veilig tot stilstand.
- Op niveau 5 vinden we de ultieme zelfrijdende auto die in alle situaties volledig zelfstandig rijdt en in principe dan ook geen stuur heeft. De auto regelt alles (Innovam, 2019).
De zelfrijdende (autonome) auto heeft nog een lange weg te gaan. PwC verwacht dat in 2025 alle nieuw verkochte personenauto’s beschikken over minimaal level 1 (autonome auto’s).
Tot 2040 blijft de impact van echt zelfrijdende auto’s naar verwachting beperkt. De ontwikkelingen zijn onzeker om verschillende redenen. De gedragsreacties op autonome voertuigen bijvoorbeeld, zijn nog grotendeels onbekend. 100 procent autonoom rijden is qua wetgeving ook nog niet mogelijk. Ook zal de overheid eerst met wet- en regelgeving moeten komen, want wie is waar verantwoordelijk voor als er straks zelfrijdende voertuigen zijn?
De zelfrijdende auto laat dus nog op zich wachten, maar veel moderne auto’s hebben al technologieën voor autonoom rijden. Ze zijn ontworpen om de veiligheid te verbeteren: met achteruitkijkcamera’s, automatisch remmen, cruisecontrol die zich aanpast, waarschuwing bij het wisselen van rijstrook etc. Ze helpen bij inparkeren, herkennen de eerste signalen van vermoeidheid en zien zelfs een ongeval aankomen en kunnen daarop ingrijpen. Radartechniek, camera’s en slimme sensoren sturen deze belangrijke informatie door naar een krachtige computer. Die verwerkt alle informatie en geeft vervolgens opdrachten door aan de auto (Planbureau voor de Leefomgeving en Centraal Planbureau, 2020).
Bij zelfrijdende voertuigen ligt de nadruk vaak op auto’s en bussen, maar er bestaan ook tractoren en vrachtwagens die autonoom kunnen rijden.
Autonoom rijden omvat verschillende technische systemen, zoals IoT. Er zijn al semiautonome voertuigen geproduceerd die bestuurders gedeeltelijk helpen bij het rijden, remmen, parkeren en wisselen van rijstrook. De semiautonome auto’s nemen ter plaatse beslissingen en controleren de voertuigactiviteiten gedeeltelijk om ongevallen te voorkomen en de belasting van de bestuurder te verminderen. Samen met verschillende nabijheidssensoren en camera’s zijn auto’s geïntegreerd met IoT-systemen om menselijke fouten te verminderen en het rijden comfortabeler en veiliger te maken (BIZ Intellia, z.d.).
Gegevensuitwisseling door het Advanced driver assistance systeem (ADAS) speelt ook een belangrijke rol bij autonoom rijden.
Advanced driver assistance system (ADAS)
Om autonoom rijden mogelijk te maken moeten auto’s uitgerust zijn met advanced driver assistance systems (ADAS). ADAS is niet alleen gericht op autonoom rijden, maar heeft meerdere rollen en diverse vormen.
ADAS neemt in personenauto’s steeds meer toe. In 2017 was het minder dan 10 procent en in 2019 was dat al gestegen bij nieuwe auto’s. Het zal stijgen naar meer dan 50 procent in 2025 en meer dan 80 procent in 2030. Het aantal non-ADAS-voertuigen zal na 2030 significant afnemen. ADAS zorgt voor consequenter en stabieler rijgedrag en daarmee voor minder slijtage (BOVAG, 2019).
De marktontwikkeling van de diverse vormen van ADAS varieert.
Voorbeelden van ADAS-technologieën zijn:
- AEB – Automatic emergency braking. AEB heeft in 2018 een marktaandeel van 45 procent. In 2025 is dat volgens een realistisch scenario 89 procent van het totale aantal verkochte, nieuwe personenauto’s. En in 2030 is dat 90 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s.
- LCA/BLIS – Lane change assist/blind spot monitoring. Het marktaandeel van LCA/BLIS bij nieuw verkochte personenauto’s is in 2018 12 procent. In 2025 is dat volgens een realistisch scenario 77 procent van het totale aantal verkochte, nieuwe personenauto’s. En in 2030 is 80 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s uitgerust met LCA/BLIS.
- LKA – Lane keep assist. In slechts twee jaar tijd is het marktaandeel LKA toegenomen van (afgerond) 0 procent in 2016 naar 13 procent in 2018. In 2025 is dat volgens een realistisch scenario 68 procent van alle verkochte, nieuwe personenauto’s. In 2030 heeft 80 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s LKA.
- PA – Parking assist, volautomatisch parkeren. Het marktaandeel in 2018 is met 8 procent het laagste van de vier systemen. In 2025 is dat volgens een realistisch scenario 37 procent van alle verkochte, nieuwe personenauto’s. In 2030 heeft 50 procent van alle nieuw verkochte personenauto’s PA (BOVAG, 2019).
• WAT VERANDERT ER?
ADAS heeft op korte termijn ook geringe invloed op onderhoud en reparatie.
Uit onderzoek van zowel BOVAG als FOCWA en HAN Automotive Research blijkt dat reparatie van de sensoren ‘achter’ ADAS vooral plaatsvindt in het schadebedrijf. De verschillende sensoren – radar, lidar, sonar, ultrasoon en (stereo)camera – blijken zo goed ontworpen dat ze alleen kapotgaan als ze kapotgereden worden. Dit laatste betekent over het algemeen dat de auto meer schade heeft. De auto komt dan terecht bij het schadebedrijf.
Een ander bedrijfstype dat veel met ADAS te maken krijgt, is het autoruitreparatiebedrijf. Niet zozeer is dan de sensor – meestal een camera – kapot, maar is de ruit beschadigd. Die moeten ze dan vervangen, waarbij ze de camera opnieuw moeten plaatsen en kalibreren.
Vooral door de aanstaande ADAS-verplichting van elf extra veiligheidssystemen (bijvoorbeeld noodstop, automatische noodremingreep, intelligente snelheidsassistent, rijstrookassistent, achteruitrijcamera of sensoren) in 2022 zal het aantal systemen in auto’s toenemen. Hierbij neemt ook de reparatie van deze technologisch complexe systemen toe (Academie Engineering en Automotive, 2020).
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?
- Alle Toyota- en Lexusmodellen hebben standaard een automatische parkeerautomaat, radarcruisecontrol, botsingswaarschuwing en voetgangerswaarschuwingssystemen.
Met een druk op de knop kunnen Tesla’s Model S-wagens (zowel de P90D als de P85D) automatisch de snelweg afgaan, van rijbaan veranderen, de snelheid aanpassen aan de verkeerssituatie en parallel parkeren. Tesla maakt gebruik van een combinatie van camera’ s, radars en sensoren en verzamelt weggegevens, zodat de zelfrijdende auto zo lang mogelijk in de automatischepilootmodus kan blijven. - De BMW 7-serie, met een camera die in het BMW-embleem op de grill is gemonteerd, helpt de bestuurder om automatisch in de rijstrook te blijven en frontale botsingen te voorkomen. En met een extra camera in de voorruit en vijf radars die in verschillende richtingen wijzen, kan de auto tegemoetkomend verkeer detecteren, zowel in de buurt als op grote afstand (Grandlife, z.d.).
- Naast autonome auto’s gaat het ook over andere autonome voertuigen, zoals tractoren. Het autonomous concept vehicle is een tractor die zijn taken autonoom kan uitvoeren. Via een app op een tablet en algoritmes kan de boer de ideale acties voor de tractor selecteren. Dankzij een flinke set sensoren weet de tractor wanneer hij moet remmen of een omweg moet zoeken (Fresh Gadgets, z.d.).
• WAT IS DE IMPACT VAN INDUSTRIAL ROBOTS OP HET WERKVELD?
Werkzaamheden veranderen
Ten aanzien van de werkzaamheden in de werkplaats lijkt de opkomst van autonoom rijden en de daarbij behorende technologie ADAS in beperkte mate te leiden tot extra werk. ADAS heeft op korte termijn ook geringe invloed op onderhoud en reparatie. Vooralsnog lijkt het erop dat alle partijen ADAS en auto’s met ADAS kunnen servicen en/of repareren (BOVAG, 2019).
Op de lange termijn zorgt ADAS wel voor verandering, met name van de aard van de werkzaamheden in de werkplaats. Van mechanische klussen naar meer elektrotechnisch werk, bijvoorbeeld. Daarvoor is anders opgeleid personeel nodig, dat over een stevige ICT-basiskennis beschikt (BOVAG, 2019).
Naarmate de complexiteit toeneemt, is het voor meer bedrijven mogelijk aantrekkelijk om zich te specialiseren in diagnostisch werk, analyses en het oplossen van complexe problemen (Academie Engineering en Automotive, 2020).
Benodigde vaardigheden
Specialisatie op het gebied van ADAS vereist grote deskundigheid over de samenwerking tussen de sensoren die ADAS van informatie voorzien. De technicus en technische specialist voertuigen en mobiele werktuigen moeten altijd op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen. Ook de diagnoseapparatuur dient altijd de nieuwste software te hebben. Gespecialiseerde bedrijven hebben hiervoor een uitgebreide ICT-afdeling, die met reverse engineering de analyse van data uit auto’s mogelijk maakt (Academie Engineering en Automotive, 2020).
BOVAG
Op de lange termijn zorgt ADAS voor verandering, met name van de aard van de werkzaamheden in de werkplaats.
Monteurs op het gebied van ADAS moeten toegang hebben tot data en kennis (rechtstreeks via pass thru, via een intermediair of door samenwerking). Ze moeten interesse hebben in de nieuwe technologie, leergierig zijn en dit kunnen vertalen in dienstverlening.
ADAS-aftersales zijn grotendeels gelijk aan EV-aftersales. Monteurs moeten up-to-date zijn en kennis hebben van de meest recente technologische stand van zaken (BOVAG, 2019).
Het onderhoud en de reparatie van ADAS vraagt om specialistische kennis. Elk merk ontwikkeld zijn eigen systemen voor het ondersteunen van bestuurders, waardoor specialistische technische kennis en apparatuur nodig is bij reparatie of het vervanging van ADAS onderdelen (ECORYS, 2020).
INHOUDSOPGAVE MOBILITEIT
