Samenwerking is de sleutel
naar meer succes
Samenwerkende branches
• WAT HOUDT HET IN?
Samenwerking kan de prestaties in de sector aanzienlijk verbeteren, maar is ook hard nodig om te voldoen aan strengere eisen van overheden, verladers en consumenten. Duurzamer opereren komt er ook dichterbij mee, evenals effectievere processen (Logistiek, 2020).
Er is nu ook meer aandacht voor de samenhang binnen het logistieke systeem van zee- en binnenhavens, en voor samenwerking tussen zeehavens onderling en met overheden. De uitdagingen voor de Nederlandse havens op het gebied van bereikbaarheid, verduurzaming, geopolitiek, digitalisering en veiligheid zijn groot. Om ervoor te zorgen dat de havens zich kunnen ontwikkelen tot een krachtige positie in de economie van de toekomst, moet de nadruk meer liggen op de samenwerking. Meer havensamenwerking is vanuit een maatschappelijk perspectief aantrekkelijk, omdat het tot betere marktprestaties en meer efficiëntie kan leiden. Ook kan meer samenwerking helpen om toenemende concurrentie van buitenlandse havens het hoofd te bieden (Ecorys, 2019).
“Ketensamenwerking, soms vanuit duurzaamheidsvraagstukken, soms vanuit kostenoverwegingen.”
– Milko Oldenburg, Steinweg Group
“Een schip wil je niet laten wachten, een container niet laten staan en een vrachtwagen moet vooral rijden. Doordat informatie door toenemende digitalisering steeds makkelijker voorhanden is, kunnen partijen binnen de keten anders gaan samenwerken. Mogelijk worden huidige schakels in de keten overbodig of worden er andere diensten aangeboden. Er komen slimmere samenwerkingsverbanden.”
– Cees Alderliesten, Deltalinqs
Op het gebied van logistiek gaat over het zo slim en efficiënt mogelijk inzetten van de middelen om goederenstromen binnen de gestelde kaders uit te voeren. De afgelopen jaren heeft de logistieke sector al gewerkt aan een zo goed mogelijke afstemming met de toeleverancier en ontvanger, ‘verticale samenwerking’ genaamd. Door goede transparantie en afstemming tussen de schakels in de keten kunnen de efficiency en de service verbeteren. Er zijn al veel verbetertrajecten gerealiseerd in de afgelopen jaren.
In een circulaire economie zijn bedrijven in een waardeketen afhankelijker van elkaar, waardoor er ook nieuwe vormen van samenwerking nodig zijn.
• WAT VERANDERT ER?
De samenwerking is op diverse terreinen mogelijk. Voor de hand ligt transport: transportstromen die dezelfde kant op gaan, bundelen. Vormen van samenwerking zijn bijvoorbeeld samen transport organiseren, inkopen, een distributiecentrum gebruiken, investeren in een ICT-platform, en informatie delen, of combinaties daarvan (TNO, z.d.).
Samenwerking (synergie) kan er zijn in stedelijke gebieden. Als twee verladers allebei leveringen hebben in binnensteden en zij bundelen die aan de rand van de stad, dan hoeft er maar één voertuig de drukke binnenstad in.
Een geheel andere vorm van samenwerking tussen verladers is het combineren van magazijnen, ‘shared warehousing’ genaamd. In een magazijn voert men voor meerdere verladers het voorraad- en verzamelproces uit (Evofenedex, 2018).
Bij horizontale samenwerking tussen verladers denk je al snel aan het combineren van vrachten. Als partijen de lege ruimte in elkaars vrachtauto’s opvullen, hoeven er minder auto’s te rijden, en dat scheelt natuurlijk in de transportkosten. En tegelijkertijd scoor je op het terrein van duurzaamheid. Minder kilometers betekent immers minder uitstoot van fijnstof en broeikasgassen. Samenwerken op het gebied van magazijnruimte is relevant als de volumes een cyclisch patroon kennen gedurende het jaar en dat je daarnaast geen hoge eisen stelt aan de magazijnruimte (Compose, 2020).
Sinds 2013 werken havens al samen. Op dat gebied zijn er nu meerdere ontwikkelingen die mogelijk aanleiding zijn om nog meer te gaan samenwerken. Vooral op het gebied van verduurzaming, geopolitiek en digitalisering zijn er belangrijke overstijgende trends waarbij samen optrekken door havens, maar ook door havens en overheid, mogelijk tot betere resultaten leidt (Ecorys, 2019).
Door het combineren van verschillende typen (modaliteiten) van transport en het efficiënt schakelen daartussen, ga je voor synchromodaliteit. Een voorbeeld is het opzetten van een mobiel distributiesysteem voor het leveren van pakketten. Synchromodaliteit inzetten betekent dat je een goed systeem moet ontwerpen, waarin je de routes van vrachtwagens, treinen, boten, fietsen enzovoort met elkaar verbindt. Als het lukt om efficiënt te wisselen van transportmiddel, heb je een multimodale, gesynchroniseerde logistieke keten verwezenlijkt.
Een ander voorbeeld: een vrachtwagenchauffeur brengt de pakketten naar een woonwijk, waar hij ze op een centrale locatie parkeert. Een bezorger brengt de pakketten dan per fiets naar de voordeur. In dit geval creëer je een duurzame keten (Circulaire economie, z.d.).
Technische ontwikkelingen zoals digitalisering ondersteunen samenwerking. Door de diverse hoge eisen binnen de logistiek is ketensamenwerking en ketentransparantie steeds belangrijker. Om dat voor elkaar te krijgen, omarmt ook de logistieke sector de digitale revolutie steeds meer. Door portals in te zetten zijn partijen constant, op een laagdrempelige en eenvoudige manier, digitaal met elkaar verbonden. Dat biedt transparantie en inzicht in de hele keten, wat de productiviteit van alle partijen bevordert.
Ook mobiele logistieke apps zijn in opkomst. Die bieden de mogelijkheid om op ieder moment van de dag orders te plaatsen en in het systeem te kijken (Adaption, z.d.-b).
Collaborative logistics: Het delen van ladingscapaciteit in vrachtwagens zorgt er bijvoorbeeld voor dat er geen vrachtwagens rijden onder capaciteit (efficiëntie). Een logistieke dienstverlener zou bijvoorbeeld de lege ruimte in een vrachtwagen kunnen verhuren aan een (kleiner) bedrijf. Ook zou een vrachtwagen die goederen van een magazijn naar de stad brengt op de terugweg andere goederen de stad uit kunnen brengen, zoals afval.
Het delen van ladingscapaciteit in vrachtwagens zorgt er bijvoorbeeld voor dat er geen vrachtwagens rijden onder capaciteit (efficiëntie) en dat er minder vrachtwagens nodig zijn. Daardoor voorkom je uitlaatgassen (CO2-reductie). Een logistiek dienstverlener zou bijvoorbeeld de lege ruimte in een vrachtwagen kunnen verhuren aan een (kleiner) bedrijf. Ook zou een vrachtwagen die goederen van een magazijn naar de stad brengt op de terugweg andere goederen de stad uit kunnen brengen
Ondernemers in de logistieke sector die ketensamenwerking serieus willen nemen, moeten vooral ook nauw willen samenwerken en digitaal gegevens uitwisselen (Logistiek, 2020).
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?
- Door ritten en vrachtwagencapaciteit te bundelen of te combineren, verminderen bedrijven kosten, het aantal (lege) vrachtwagens op de baan en CO2-uitstoot. Vorig jaar heeft CHEP in de Benelux op die manier meer dan 200.000 kilometer en 161 ton CO2 kunnen elimineren. Een van de samenwerkingen is een gezamenlijk transport van vol- en leeggoed tussen Coca-Cola European Partners (Chaudfontaine), AB InBev (Jupille) en retailer Delhaize in België, met indrukwekkende resultaten: 10 tot 15 procent CO2-reductie; 3 procent lege kilometers; maximaal 1 uur doorlooptijd dankzij geoptimaliseerde tijdslots; 15 procent kostenbesparing (Compose, 2020).
- Deltalinqs verenigt bedrijven in het Rotterdamse havengebied die de energietransitie willen realiseren. Samen trekken zij op om de CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 met 49 procent te reduceren (Deltalinqs, 2020).
- Met het samenwerkingsverband ECOPORTS kunnen havens onderling ervaringen delen op het gebied van milieubeleid en -prestaties (benchmarkfunctie). Dat dient twee publieke belangen. 1. Allereerst probeert men de impact van havenactiviteiten op de omgeving en het milieu te verminderen, wat zorgt voor een betere leefomgeving. 2. Daarnaast zorgt de internationale samenwerking ervoor dat havenbedrijven niet alles zelf hoeven uit te zoeken, maar van elkaar leren. Het voorkómen van dubbel werk bespaart publieke middelen (Ecorys, 2019).
- Een voorbeeld van samenwerking in Nederland is Lean & Green Off-Road (getrokken door Connekt) voor het bundelen van Europese goederenstromen. Zodra er voldoende transportaanbod aangemeld is voor een bepaald traject, loont het om op dit traject deze transporten intermodaal uit te voeren, bijvoorbeeld over het spoor. Een voorloper hiervan is het project CO3, dat staat voor Collaboration Concepts for Co-modality. Dit project is er ook op gericht om de duurzaamheid van de Europese logistiek te stimuleren door horizontale samenwerking te bevorderen tussen Europese verladers (Evofenedex, 2018).
• WAT IS DE IMPACT VAN SAMENWERKENDE BRANCHES OP HET WERKVELD?
Werkzaamheden veranderen
In het begin van de samenwerking, om de samenwerking te stroomlijnen, is het uiteraard van belang ervoor te zorgen dat er duidelijkheid en overeenstemming is over de doelstellingen, taken en verantwoordelijkheden die bij de samenwerking komen kijken.
Onderwerpen op het gebied van samenwerking zijn operationele aspecten, klantafspraken, de organisatie van de samenwerking en bijbehorende contracten, en het verdelen van de opbrengsten (Evonenedex, 2018).
Ook samenwerken op personeelsgebied is hieraan gerelateerd. Naast deze functies van samenwerken moet er ook administratieve samenwerking plaatsvinden (Ecorys, 2019).
En om de samenwerking succesvol te laten zijn, moet het volledig duidelijk zijn welk probleem de samenwerking kan oplossen (of welke waarde die kan creëren) voor de betrokken bedrijven (TKI Dinalog, 2020).
Bedrijven hebben lopende servicelevelagreements (SLA’s) met klanten en leveranciers. Door samen te werken zullen procedures veranderen, wat de SLA’s kan beïnvloeden (Compose, 2020).
Ondernemers in de logistieke sector die ketensamenwerking serieus willen nemen, moeten vooral ook de wil hebben om nauw samen te werken en digitaal gegevens uit te wisselen (Logistiek, 2020).
Communicatie en datadeling via onlinekanalen vergemakkelijkt ook het samenwerken. Om efficiënt met ketenpartners samen te werken, moet een ondernemer over correcte data beschikken. Het kunnen beschikken over de juiste data is een uitdaging op zich, want er zijn meerdere belanghebbenden met verschillende systemen. Daardoor is de in- en output altijd anders. Om problemen hiermee te voorkomen kan een bedrijf gebruikmaken van business intelligence en decision intelligence. Business intelligence maakt het mogelijk om op basis van meerdere variabelen de onderlinge samenhang van data uit verschillende bronnen te analyseren. Gestandaardiseerde datadeelmodellen dragen bij aan het gemak om samenwerkingen op te zetten.
Door een integratieplatform te gebruiken bevorder je de ketensamenwerking. Doordat je gegevens realtime verwerkt, ontstaat een betrouwbaar inzicht in het logistieke proces. Het platform fungeert zo als een informatieplatform, dat voorziet in alle soorten koppelingen tussen bestaande systemen, zoals ERP, TMS, WMS en boordcomputers (Transport en Logistiek, 2020b).
Benodigde vaardigheden
Men moet beschikken over kennis op het gebied van samenwerken.
“Ze moeten gewoon met ketens, met praktijkvoorbeelden kunnen werken en laten zien wat er in die keten gebeurt. Ketenkennis, dat betekent dat we niet meer dat doosje dat binnenkomt afhandelen en dat als het dan klaar is, het uit z’n zicht is verdwenen. Nee, hij moet snappen wat daarvoor gebeurt en wat erachter gebeurt. Ketenkennis wordt voor de toekomst een van de belangrijkste stukken.”
– Hessel Visser
Samenwerking verschilt per bedrijf. Dus op basis van de praktijk krijgt men meer kennis en vaardigheden.
“Door aan de hand van voorbeelden helder te maken, door gewoon praktijkvoorbeelden te pakken en daar niet alleen over vertellen, maar mensen ook laten zien wat er gebeurt en ze een keer meenemen, dat ze een keer in die keten kunnen kijken.”
– Hessel Visser
Bij transport en logistiek heeft men verschillende taken. Afhankelijk van die taken, gerelateerd aan de samenwerking, heeft men verschillende (nieuwe) vaardigheden nodig.
INHOUDSOPGAVE TRANSPORT EN LOGISTIEK
