Select Page

Transport en Logistiek

BEDRIJVEN EN OMZET

Vlak voor het begin van het tweede kwartaal 2020 brak de coronacrisis uit. De omzet in het goederenwegvervoer daalde in het tweede kwartaal 2020 met negen procent ten opzichte van dezelfde periode in 2019. In de logistieke dienstverlening daalde de omzet met ruim elf procent.

De Nederlandse economie groeide de afgelopen jaren tot 2020 sterk, net als de sector Transport en Logistiek. Het aantal werkgevers en chauffeurs nam in 2019 toe tot recordhoogte. Toen was de arbeidsmarkt zeer krap en veel ondernemers hadden last van een tekort aan personeel. Vanwege de coronacrisis nam de krapte in 2020 naar verwachting af. Wanneer de economie hersteld zal de krapte weer toenemen. De komende jaren is sprake van een grote vervangingsvraag door vergrijzing. Ook neemt de instroom in de sector vanuit het onderwijs af. Goed en genoeg personeel vinden blijft voor de sector dus een uitdaging (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

Het aantal werkgevers nam afgelopen jaren toe (vanaf 2016) en piekte eind vorig jaar (6.962 bedrijven). In het tweede kwartaal van 2020 zijn er al 6.924 werkgevers. Gemiddeld hebben werkgevers bijna 23 werknemers.

In het tweede kwartaal van 2020 werken er 88.109 vrachtwagenchauffeurs in de sector. Na een flinke toename in de periode 2015-2019 neemt het aantal chauffeurs nu af. In totaal zijn er in het tweede kwartaal van 2020 156.213 werknemers. Het totaal aantal werknemers groeide, vanaf 2014 tot 2019, onafgebroken.

Chauffeurs vormen in de sector transport en logistiek de belangrijkste functie. Na chauffeurs volgen de functies: logistiek medewerker (13%), andere functie (11%) en medewerker finance/sales/administratie /ICT (5%) (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

De coronacrisis heeft erge negatieve gevolgen op de touringcarsector. Het aantal medewerkers is met ruim 1.700 mensen gedaald ten opzichte van 2019. Het effect is ook te zien in de totale omzet in het besloten busvervoer. Deze kelderde met 63 procent, naar € 218 miljoen. Het aantal gereden kilometers zakte van 269,9 miljoen (in 2019) naar 102 miljoen (2020).

BREXIT
Transport tussen VK en EU is sinds 1 januari 2021 een stuk lastiger. Er zijn meer douaneprocedures en wachttijden. Het vervoer van Nederland naar Engeland gaat zonder al te grote problemen. In de eerste weken was het wel een chaos. Maar dat is inmiddels verbeterd. Maar dat geldt nog niet voor de stroom van Engeland naar Europa. Controles zorgen voor oponthoud en hogere kosten (Transport en Logistiek Nederland, 2021).

WERKGELEGENHEID EN VACATURES

Het aandeel bedrijven met openstaande vacatures liep naar verwachting in het voorjaar van 2020 terug ten opzichte van dezelfde periode in 2019: in beroepsgoederenvervoer van 28 procent naar 8 procent en in logistieke dienstverlening van 43 procent naar 29 procent. Tot 2018 nam het aandeel bedrijven met openstaande vacatures nog sterk toe.
UWV rapporteert over het aantal vacatures voor transport en logistiek beroepen. Het aantal vacatures voor werknemers transport en logistiek ligt in 2020 op een lager niveau dan in 2019: in het tweede kwartaal van 2020 zijn er 4.600 openstaande vacatures voor chauffeurs en 10.600 voor transportplanners en logistiek medewerkers tegen 5.200 en 14.800 in het tweede kwartaal van 2019 (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

De instroom in WW (Werkloosheidsuitkering) van werknemers Transport en logistiek piekte in april 2020 (kort na intreden coronacrisis): 868 vrachtwagenchauffeurs en 814 transportplanners en logistiek medewerkers stroomden toen in. Tot augustus 2020 lag de instroom hoger dan in dezelfde periode in 2019. Vanwege de crisis zal over heel 2020 de instroom in WW naar verwachting hoger uitkomen dan in 2019. De steunmaatregelen van de Overheid dempen wel de instroom in de WW (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

De logistieke sector wordt de komende jaren toch geconfronteerd met een oplopend personeelstekort. De al vergrijsde medewerkers in combinatie met toenemende gezondheidsklachten zorgt onderaan de streep voor een hoge uitstroom (Rabobank, 2021).

Het aantal vacatures voor vrachtwagenchauffeurs loopt verder op. Inmiddels ervaart bijna een kwart van de ondernemers in het beroepsgoederenvervoer het tekort aan personeel als een belemmering. Zo moeten steeds meer transportondernemers door het tekort aan chauffeurs noodgedwongen een deel van hun trucks stil laten staan. Een kwart van de transportbedrijven is belemmerd door personeelstekort.
De vergrijzing is een belangrijke oorzaak van het arbeidstekort. Tegelijkertijd is de instroom van jongeren aan het afnemen. Volgens belangenorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) geldt die trend voor alle beroepen in Nederland. Het is daarom voor transportbedrijven steeds belangrijker om jonge medewerkers te bereiken en te verleiden om in dienst te komen, zo laat de woordvoerder van TLN weten. Een voor de hand liggende manier om het vak aantrekkelijker te maken, is betere beloning (Nieuwsblad Transport, 2021b).

ZZP EN FLEXIBEL WERK

Kijkend naar de gehele branches beroepsgoederenvervoer en logistieke dienstverlening (de bredere definitie van transport en logistiek) dan zijn in transport en logistiek zelfstandigen werkzaam. In beroepsgoederenvervoer heeft 31 procent van werknemers een flexibele arbeidsrelatie en is 10 procent zelfstandige.
Het aandeel vrachtwagenchauffeurs en transportplanners en logistiek medewerkers met een flexibele arbeidsrelatie (uitzend- en oproepkrachten en tijdelijke krachten) nam toe tot begin 2019. Daarna neemt het aandeel af. In het vierde kwartaal van 2018 had een kwart van de chauffeurs een flexibele arbeidsrelatie en 21 procent van de transportplanners en logistiek medewerkers. In het vierde kwartaal van 2019 was dit respectievelijk 22 en 17 procent.
In 2020 versneld de afname: in het tweede kwartaal heeft nog 18 procent van de chauffeurs een flexibele arbeidsrelatie. Onder chauffeurs neemt ook het aandeel zelfstandigen af. Dit is in lijn met de afname die momenteel zichtbaar is op de Nederlandse arbeidsmarkt vanwege de coronacrisis (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

IMPACT CORONAVIRUS

In de loop van 2021 wordt door ABN AMRO herstel verwacht (als de economie aantrekt).Voor de sector Transport & logistiek is het einde van de coronacrisis al in het eerste kwartaal van 2021 in zicht. In een aantal branches is het herstel al maanden geleden ingezet. Een deel van de sector heeft nog last van de gevolgen van de sluiting van o.a. de evenementenbranche, de horeca en niet-essentiële winkels. Bepaalde wegvervoerders, opslagbedrijven en logistieke dienstverleners worden hierdoor gehinderd.
Een groot deel van de transportsector is al terug op het niveau van voor de coronacrisis. Zo zijn ondernemers in het wegvervoer per saldo alweer nipt positief over de winstgevendheid. Ook is het aantal bewegingen van vrachtwagens min of meer hersteld (ABN AMRO, 2021).

Op basis van twee scenario’s van het CPB in 2020 zijn prognoses gemaakt voor de arbeidsmarkt in de sector Transport en logistiek voor de komende jaren. In beide scenario’s gaat het over een matig herstel in 2020 en daalt het aantal werknemers in 2020 t.o.v. 2019 (5 procent en 6 procent).
In 2021 en 2022 neemt het aantal werknemers in het basisscenario weer toe (in 2022 tot boven het niveau van 2019). De instroom ligt dan weer hoger dan de uitstroom.
In het scenario van een tweede golf van het coronavirus daalt het aantal werknemers ook nog in 2021. In de tweede golfscenario blijft er in 2021 en 2022 sprake van een ruime arbeidsmarkt. Doordat de economie verder krimpt, is er weinig vraag naar nieuwe werknemers, worden contracten niet verlengd, en mensen ontslagen. Het aantal faillissementen loopt ook op (Sectorinstituut Transport en Logistiek, 2020).

De impact van corona verschillen per bedrijf. De Rabobank verwacht voor 2021 redelijk positieve resultaten, maar de sector zal in 2022 pas volledig herstellen. Hoewel er buiten de bezorging van pakketten overal wel een teruggang in omzet en winst te zien is, zit de pijn begin 2021 vooral bij de bedrijven die zich richten op het leveren van producten aan retail en horeca. Het feit dat Nederlandse logistieke bedrijven zich inmiddels voornamelijk op Nederland richten, zal ook van invloed zijn de relatief beperkte impact van de coronacrisis op de sector. De Nederlandse economie doet het nog redelijk goed vergeleken met die van andere landen.
De bedrijven die voor de coronacrisis al goed presteerden, lijken minder last te hebben van de crisis dan bedrijven waarmee het voor de crisis al niet goed ging. De omvang, (sub)sector en het opleidingsniveau van het management lijken hierbij het verschil te maken. Grote bedrijven doen het namelijk beter dan kleine. En met bedrijven in een subsector waar je niet zomaar tussenkomt, gaat het beter dan de massamarkten. Hoewel het niet wetenschappelijk onderbouwd is, lijkt ook het opleidingsniveau van het management een grote rol te spelen in het succes van de onderneming. De verwachting voor 2021 is gematigd positief, maar in 2022 volledig herstel (Rabobank, 2021).

E-logistiek maakte door de coronacrisis zelfs een groeisprong. Na jaren van een flinke groei heeft de coronacrisis de groei van e-commerce verder versneld. Naar verwachting leidt dit structureel tot hogere online-verkopen. Zo steeg de omzet van Nederlandse webwinkels in 2020 naar verwachting met ruim 40 procent, waarmee het aantal afgeleverde pakketten tot ruim boven de 500 miljoen uitsteeg. Terwijl de winkeldistributie sterk onder druk staat, is het voor warehouseactiviteiten en logistieke bedrijven in E-fulfilment en pakketvervoer hoogtij. Als webwinkels meer gaan uitbesteden kunnen logistieke dienstverleners daarvan profiteren (ING, 2021).

De gevolgen van de coronacrisis is nogal wisselend per sub-branche. In de taxibranche (personenvervoer) is de golf aan faillissementen door de coronacrisis tot september 2020 bijvoorbeeld uitgebleven. Wel hebben veel bedrijven afscheid genomen van tijdelijke en flexibel inzetbare medewerkers, en in een aantal gevallen ook van vast personeel. In de straattaximarkt gooiden met name meer ondernemers het bijltje erbij neer (taxipro.nl, 2020). De touringcarbranche stond in 2020 op de rand van de afgrond. Omzetverliezen tot meer dan 90% waren geen uitzondering (Koninklijk Nederlands Vervoer, 2020).

INHOUDSOPGAVE ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN