Meer deelauto’s, deelfietsen en deelscooters betekent andere onderhoudsservice afspraken
Deeleconomie
• WAT HOUDT HET IN?
De deeleconomie gaat uit van access over ownership. Men wil bijvoorbeeld steeds vaker een auto kunnen gebruiken en niet meer noodzakelijk bezitten. In een stad is het bezit van een auto minder aantrekkelijk door hoge parkeerkosten, (on)mogelijkheden voor parkeren en de aanwezigheid van openbaar vervoer. Het gebruik van deelauto’s neemt toe.
Op het gebied van de klimaatverandering gaat men ook uit van verduurzaming in relatie tot de personenmobiliteit. Uit het oogpunt van zowel bereikbaarheid als duurzaamheid en leefbaarheid creëert men een alternatief naast de (eigen) auto in drukke steden. Dat kunnen naast ov en de fiets ook deelauto’s zijn (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 2019).
In steeds meer Nederlandse steden verschijnen naast deelauto’s ook deelfietsen en deelscooters. Ook voeren steeds meer steden een actief beleid gericht op het stimuleren van deelmobiliteit. Gemeenten (bijvoorbeeld Den Haag) spannen zich in om samen met de rijksoverheid en marktpartijen te komen tot interoperabele deeleconomie en mobility as a service (MaaS). MaaS is een onderdeel van de deeleconomie. Het is de combinatie van de auto met alle andere vormen van vervoer, zoals openbaar vervoer, fietsen, scooters en taxi’s.
Uit de laatste cijfers uit 2019 blijkt dat circa 0,3 procent van het aantal auto’s in Nederland een deelauto was. Deelfietsen en deelscooters zijn in 2019 nog een aanzienlijk nieuwer fenomeen dan deelauto’s. De markt voor deelfietsen groeit wel bijzonder snel en de markt van deelscooters zal mogelijk ook snel groeien (Norbert Nijhof, 2020).
Voor autodelen zijn verschillende vormen en mogelijkheden te bedenken. Autodelen kan plaatsvinden als besloten groep, bijvoorbeeld een familie die gezamenlijk een auto gebruikt. Bij consumer-to-consumer of peer-to-peer autodelen stellen consumenten hun eigen auto ter beschikking aan anderen. De auto’s blijven dus particulier eigendom. Een autodeelplatform treedt vaak op als bemiddelende en organiserende instantie. Bij carsharingplatforms verhuren mensen hun auto bijvoorbeeld aan anderen.
Autodelen doen zowel particulieren als zakelijke gebruikers. Bij business-to-business autodelen is sprake van zakelijk autodelen. Hierbij stelt een bedrijf deelauto’s ter beschikking aan zijn werknemers. Bij business-to-consumer autodelen is sprake van een bedrijf dat een deelautovloot aanbiedt aan particulieren. De auto’s zijn eigendom van het bedrijf, dat ze ook onderhoudt (Norbert Nijhof, 2020).
Onderdeel van autodelen is mobility as a service (MaaS). Bij MaaS is de deelauto een onderdeel van het geheel aan diensten dat de gebruiker in staat stelt in zijn mobiliteitsbehoefte te voorzien. De deelauto kan hij daarbij combineren met openbaar vervoer, deelfiets, deelstep, taxi etc. Bij MaaS hebben de consumenten toegang tot de mobiliteit in de vorm van diensten. De gebruiker heeft bij vrijwel alle MaaS-aanbieders een app voor zijn mobiel ter beschikking (Academie Engineering en Automotive, 2020).
Aanbieders van MaaS combineren via een (digitaal) platform de verschillende vervoersdiensten. In de kern vertrouwt MaaS op een digitaal platform dat gepersonaliseerde end-to-end-reisplanning, boeking, elektronische ticketing en betalingsdiensten integreert in alle vormen van openbaar of privévervoer (Deloitte, 2020).
De reizigers maken gebruik van de mobiliteitsplatforms: via een app plannen, boeken en betalen ze uit hun mobiliteitsbundel de vormen van vervoer die ze gebruiken. Daarbij ontvangen ze actuele reisinformatie en de beste reismogelijkheden op basis van hun geanalyseerde reisvoorkeuren (Innovam, 2019).
Op het gebied van MaaS zijn er serviceproviders en vervoersaanbieders (bijvoorbeeld ov-bedrijven). Met serviceproviders bedoelen we de aanbieders van MaaS-diensten. Ze bieden via een platform vervoersmiddelen aan waarmee de consument zijn reis kan ondernemen.
De vervoersaanbieder van de ‘wielen’ is de partij die de modaliteiten aanbiedt binnen het MaaS-systeem. Dit kan variëren van traditionele bus- en treinaanbieders tot aanbieders van deelfietsen en -auto’s. Een vervoersaanbieder kan ook fungeren als serviceprovider (Chris Delis, 2020).
Het gebruik van MaaS is in 2019 nog niet bepaald erg ingeburgerd. Deelauto’s maken in 2019 zo’n 5 procent van het wagenpark uit, met een piek in de grote steden. Mensen gebruiken liever hun (lease)auto dan een deelauto van een van de vele aanbieders. Innovam geeft vier toekomstscenario’s weer op het gebied van MaaS. In de extreemste versie zijn er landelijk 20 procent deelauto’s en in alle (middel)grote steden 30 procent (Innovam, 2019).
Het is ook van belang dat MaaS voldoet aan de eisen en wensen van de gebruikers. Een klantgerichte benadering is essentieel, waarbij de hele reisbenadering is gecentreerd rond de gebruiker (Deloitte, 2020).
• WAT VERANDERT ER?
Mobility as a Service is een innovatie in het mobiliteitslandschap. De belangrijkste kenmerken op het gebied van MaaS zijn van bezit naar gebruik, het wagenparkbeheer, contractafspraken, deelauto’s en de leasemaatschappij.
Een ambitie van MaaS is wel om het autobezit te reduceren en te vervangen door een deelauto of het aanbod van een andere mobiliteitsoptie. In toenemende mate zien we auto’s waarvan de berijder niet de eigenaar is, maar slechts de gebruiker. De (eind)gebruiker heeft geen zeggenschap over de locatie waar de werkzaamheden plaatsvinden. De wagenparkbeheerder kiest, vaak op basis van prijs, de werkplaats die het onderhoud of de reparatie mag uitvoeren. Partijen die een contract met deze fleetowners afsluiten, krijgen de omzet.
Deze ontwikkeling heeft verregaande gevolgen voor werkplaatsen en het rendement. Partijen buiten de autobranche kunnen dit bedrijfstype ook opzetten. De leasewereld hanteert deze opzet al langer voor de eigen klantenkring. Door een grote hoeveelheid data kunnen medewerkers van wagenparkbeheer een inschatting maken van de noodzaak of de kosten van een activiteit. De data bevatten gegevens over onderhoud en reparatie van de personenauto’s uit het wagenpark. De wagenparkbeheerder zal de uitvoering toewijzen aan een werkplaats op basis van contractafspraken. Dit kunnen voor verschillende soorten werkzaamheden ook verschillende soorten bedrijven zijn.
Een medewerker wagenparkbeheer zal kennis moeten hebben van contracten, technische kennis van onderhoud en reparatie, communicatie- en onderhandelingsvaardigheden (bij zowel inkoop als verkoop), data moeten kunnen analyseren en diverse softwareapplicaties moeten kunnen gebruiken. Voor deze vooral administratieve functie is minimaal mbo, maar met hbo-denkniveau, gevraagd (Academie Engineering en Automotive, 2020).
De verschuiving van bezit naar gebruik is een verschuiving naar georganiseerd/beroepsmatig bezit. Deze verandering heeft gevolgen voor de organisatie van service en onderhoud. De verschuiving van bezit naar gebruik van voertuigen veroorzaakt een groei van professioneel eigenaarschap (bijvoorbeeld auto op afroep, zoals Greenwheels). Deze verschuiving leidt tot een flexibeler behoefte aan mogelijkheden voor service. Flexibel gebruikmaken is een relevante ontwikkeling die met name invloed krijgt op de processen rondom klantgedrag. Indien deze ontwikkeling zich voortzet, wie is dan de klant voor wie je onderhoud uitvoert? Hoe veranderen de eisen die hij stelt aan het onderhoud van het voertuig? Zowel de klant als de fleetowner, én de individuele bezitter van een voertuig stelt veranderende eisen aan de tijd en locatie van onderhoud en reparatie. Deze verandering in klantgedrag biedt kansen voor het onderhoud op locatie. (Academie Engineering en Automotive, 2020).
Bij de ontwikkeling van Mobility as a Service maken reizigers gebruik van mobiliteitsdiensten van een aanbieder, in plaats van eigen vervoer.
Bram Wolf, Innovam
Betalen naar gebruik wordt de nieuwe standaard. Door het delen van auto’s komen er minder auto’s, maar de auto’s die er zijn maken wel meer kilometers dus een auto heeft vaker onderhoud nodig. Ook is er sprake van meer leaseauto’s, waaronder private lease.
Mobility as a Service integreert mobiliteitsdiensten, waardoor reizigers met minder drempels van A naar B kunnen reizen. MaaS bevordert het eenvoudig gebruiken van en switchen tussen verschillende mobiliteitsdiensten. Bij de opkomst van MaaS diensten zijn er mobiliteitsdienstverleners opgestaan die inspelen op de trend van bezit naar gebruik en multimodale mobiliteitspakketten aanbieden. De MaaS dienstverleners bieden de vervoersdiensten geïntegreerd aan via hun eigen app en consumenten kunnen via een eenmalige betaling of door het afsluiten van een abonnement gebruik maken van deze deur-tot-deurdiensten.
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER UIT DE PRAKTIJK?
- De klassieke automotiveaanbieders zijn zelf al nieuwe mobiliteitsdiensten aan het opzetten (BMW, Mercedes, VAG, ov-aanbieders) of voegen nieuw aanbod toe aan het palet (deelscooters, deelfietsen, al dan niet elektrisch). Al deze partijen zijn bezig hun aanbod steeds beter toe te snijden op gebruiksgemak en begrip van specifiek reizigersgedrag. Zo is het verleidelijk voor diverse reizigers om van MaaS gebruik te maken. Het vervoersaanbod om verschillende typen reizigers te bereiken en te bedienen is daarmee diverser. Eindgebruikers profiteren van een grotere keuze in mobiliteitsopties, die dynamisch geprijsd zijn op basis van realtime vraag en aanbod (Deloitte, 2020).
- Deelfietsaanbieder Donkey Republic is sinds 2017 in diverse steden in Nederland actief. Donkey Republic heeft een deels elektrisch aanbod.
- Vervoersmaatschappij HTM is in 2019 begonnen met het aanbieden van deelfietsen in Den Haag.
- Deelfietsaanbieder Urbee maakt gebruik van elektrische fietsen. Daarnaast is de (elektrische) deelbakfiets aan een opmars bezig. In Den Haag en Leuven is bijvoorbeeld Cargoroo actief, maar ook in andere steden komen deelbakfietsinitiatieven van de grond.
- In Nederland zijn Felyx, GO Sharing, FLY Sharing en Check aanbieders van deelscooters. Deelscooteraanbieder Felyx is al in 2016 gestart (Norbert Nijhof, 2020).
- In Den Haag zijn Greenwheels, SnappCar, MyWheels, Buurauto en Amber actief als aanbieder of platform op de markt van station based deelauto’s. In 2020 komt daar nog We Drive Solar bij in het Energiekwartier. Sixt biedt sinds de zomer van 2020 free floating deelauto’s aan. In Utrecht zijn ConnectCar, Greenwheels, SnappCar, Juuve, MyWheels, Stapp.in en We Drive Solar de aanbieders of platforms van deelauto’s (Norbert Nijhof, 2020).
• WAT IS DE IMPACT VAN DEELECONOMIE/DEELMOBILITEIT OP HET WERKVELD?
De deeleconomie en Mobility as a Service hebben mogelijk weinig invloed op de vorm van werkzaamheden op het gebied van onderhoud en reparatie. Dus ook niet op kennis en vaardigheden voor onderhoud en reparaties. Wel moet men nadenken over het aanbieden van onderhoudsservice aan de eigenaar van voertuigen in de deeleconomie.
Deze trend heeft invloed op hoe bedrijven moeten gaan werken, wat de strategie en planning is. Vooral voor bedrijven die zich zelf gaan bezighouden met bijvoorbeeld MaaS, zoals de Louwman Group en PON.
“ADAS en OTA krijgen ieder op hun eigen wijze een veel groter effect op het werkplaatspersoneel dan MaaS.”
– Chris van Dijk, RAI Vereniging
INHOUDSOPGAVE MOBILITEIT
