Verder krijgen zorgprofessionals meer te maken met een mix van functies door de eerdergenoemde veranderende doelgroep en een andere inrichting van de zorgverlening. Dit vraagt om andere, meer persoonsgerichte zorg en verdere professionalisering van het vak. In de kinderopvang komen in en tussen organisaties en samenwerkingspartners meer combinatiefuncties voor. Ook de functie van pedagogisch medewerker krijgt een grotere differentiatie aan taken, inhoud en verantwoordelijkheden. Het functiegebouw sluit daardoor niet altijd meer aan op de praktijk. Het gaat dan om bijvoorbeeld instroomfuncties (startbekwaam versus vakbekwaam) en diverse soorten van combifuncties. Experts geven aan dat we studenten in het onderwijs moeten voorbereiden op een breder palet aan werkzaamheden. Je hebt hoofdtaken, maar ook een stijging van regel- en extra taken. Dit betekent dat studenten flexibiel moeten zijn en creatief in het oplossen van problemen.

“Je zou veel meer die doorlopende leerlijn willen creëren. Van mbo naar hbo, maar ook zelfs al eerder, van vmbo naar mbo. Van apothekersassistenten, verzorgenden, beauty en health naar verpleegkundige. We kijken nu naar job crafting, hybride functies en een werkdag anders invullen. Dit zorgt voor een nieuwe taakherziening en veranderingen.”
– Helena Schuengel, Nieuwzorg

• WAT VERANDERT ER PER WERKVELD?

Taakverschuiving zorgt ervoor dat zorgprofessionals andere taken toebedeeld krijgen dan ze van oorsprong gewend zijn. Dit komt mede door ontwikkelingen als de wens naar beter passende zorg en ketensamenwerking. Voor verpleegkundigen geldt bijvoorbeeld dat de volgende taken zullen toenemen of verschuiven: administratieve handelingen, zelfstandig indicaties stellen, coördinerende taken, het gebruik van ICT voor communicatie met cliënten, samenwerking met vrijwilligers en samenwerking met andere sectoren.

Voor verzorgenden betekent taakverschuiving dat zij steeds meer te maken krijgen met het bevorderen van zelfmanagement en het werken met richtlijnen en protocollen.

In verpleeghuizen zijn meerdere professionals betrokken bij het uitvoeren van de medische en verpleegkundige zorg. Uit onderzoek blijkt dat de specialisten ouderengeneeskunde in meerdere of mindere mate taken overdragen aan andere professionals. Taakverschuiving vindt in de bezochte verpleeghuizen vooral plaats naar nurse practitioners, praktijkverpleegkundigen, verpleegkundige 24 uursteams en avond-, nacht- en weekeindhoofden, gespecialiseerde verpleegkundigen, verpleegkundigen en verzorgenden op de afdelingen en doktersassistenten. Zij vervullen daarbij verschillende rollen. Voor veel zorgverleners betekenen de (veronderstelde) veranderingen in de cliëntenpopulatie en in het zorgbeleid waarschijnlijk een verschuiving van de inhoud van het werk. Zorgverleners hebben wellicht ondersteuning nodig om zich de hiervoor benodigde competenties eigen te maken.

• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER VANUIT DE PRAKTIJK?

Functiecreatie in het Amsterdam UMC: een duurzame oplossing voor het tekort aan verpleegkundigen
Het Amsterdam UMC heeft een nieuw verpleegkundig zorgproces ontworpen voor de verpleegafdeling cardiochirurgie. Dit proces vermindert verstoringen en geeft meer continuïteit van zorg. Maar nog belangrijker: het geeft ruimte voor taakdifferentiatie en het creëren van een nieuwe functie: zorgondersteuner. Statushouders met een verpleegkundige achtergrond vervullen deze functie. Het doel van dit ‘koploperinitiatief’ is de werkdruk verlagen en het werkplezier verhogen. Voor de taken van zorgondersteuners is er gekeken naar taakdifferentiatie. De ondersteuner kan vaak diverse werkzaamheden van verpleegkundigen uitvoeren. Denk bijvoorbeeld aan het meten van de bloeddruk. De expertise van een verpleegkundige wil je pas inzetten wanneer die een risico-inventarisatie of voorspelling moet doen. De zorgondersteuner kan de waarde meten en zelf via een applicatie uploaden in het elektronisch patiëntendossier. Door de zorgprocessen anders in te richten is het mogelijk om de taken van 30 procent van de verpleegkundigen op de verpleegafdeling cardiochirurgie (inmiddels gefuseerd met het team op locatie VU) te laten uitvoeren door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt als zorgondersteuners.

“Je ziet ook in de kinderopvang meer functiedifferentiatie ontstaan. Het is niet allemaal maar één pot nat. Denk aan de functies pedagogisch medewerker, gespecialiseerd pedagogisch medewerker, beleidsmedewerker en coach. Dit is een leuke ontwikkeling, die meer doorgroeimogelijkheden betekent voor medewerkers.”
– Carla Schipperheijn, Brancheorganisatie Kinderopvang

Breder palet werkzaamheden
Zorgverleners moeten voorbereid zijn op een breder palet aan werkzaamheden. Je hebt hoofdtaken, maar ook een stijging van regel- en extra taken. Dit betekent dat zorgverleners flexibel moeten zijn en creatief in het oplossen van problemen. De uitdaging is om een goede balans te vinden in werkzaamheden en de verdeling daarvan op één dag. Daarin zijn tijdsmanagement en wederom communicatieve skills nodig. Communicatieskills in relatie tot de functiedifferentiatie betekent vooral op tijd hulp kunnen vragen en goed kunnen communiceren met mantelzorgers. Het betekent ook dat zorgverleners meer moeten signaleren en de juiste collega’s tijdig moeten raadplegen. Daarbij is dus ook kennis nodig van andere disciplines in de zorgketen.