Minder afhankelijk van mondiale stromen
Kortere voedselketen
• WAT HOUDT HET IN?
De coronacrisis heeft voor een verandering in het consumentengedrag gezorgd. Zo kopen consumenten hun boodschappen vaker dan voorheen online, laten ze vaker eten bezorgen en kopen ze meer lokale producten. De vraag naar producten direct van boeren en naar lokale producten stijgt en de verwachting is dat de mindset van de consument ook voor de langere termijn veranderd is. Van de mensen die vaker lokaal inkopen zijn gaan doen (18 procent), zegt 85 procent dit vast te willen houden. Van de groep actievere kopers van lokale producten zegt 80 procent dit te doen omdat het beter is voor de lokale economie. De helft van hen noemt het milieu als reden. Voedselboxen lijken echter voor een beperkt aantal portemonnees betaalbaar te zijn. Veel voedselondernemers, zoals Jack Bean, Willicroft en Karma Shoarma, onderzoeken nieuwe concepten of markten. (Stap, 2020)
• WAT VERANDERT ER?
Een kortere voedselketen is belangrijk om voedselverspilling tegen te gaan. In de voedselindustrie heeft voedselverspilling natuurlijk te maken met bederfelijkheid van voedsel. De logistiek heeft hierin een belangrijke rol. Het besef dat we kleinschaliger en dicht bij nieuwe oplossingen moeten zoeken, groeit met de dag. Maar het heeft een beperkte rol in de voedingsindustrie en heeft voornamelijk betrekking op de bedrijven. Het is vooralsnog een ontwikkeling die met name lijkt in te spelen op de behoefte aan beleving en een verhaal. En ja, dat kan van gezonde maaltijdboxen met streekproducten tot het optuigen van lokale voedselcoöperaties en boerderijen waarin burgers financieel deelnemen en met de boer het bedrijf exploiteren. Die initiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond. (MarketResponse, 2020)
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER IN DE PRAKTIJK?
- De Taskforce Korte Keten verkleint de keten en helpt ondernemers hun groei te realiseren. Het is een unieke samenwerking die tot doel heeft de regionale dynamiek en het momentum van korte voedselketens te ondersteunen en te versterken. De taskforce is opgericht als een plek waar kennis, data en inzichten over korte voedselketens bij elkaar komen. Het doel is om de belangrijkste obstakels voor korteketeninitiatieven weg te nemen, met als resultaat een betere verdeling van de macht in de voedselketen. (Taskforce, 2020)
- Zuivelconcern FrieslandCampina hanteert in Duitsland, samen met het topmerk Landliebe, de regel dat melkveebedrijven die melk leveren alleen veevoer uit de directe omgeving gebruiken. Veevoergrondstoffen van buiten de EU zijn niet toegestaan. Dat zorgt wel voor hogere voerkosten. Daarom betaalt de coöperatie de Duitse Landliebe-leden een toeslag van 1 euro per 100 liter melk. (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2020)
- Bierbrouwerij Gulpener nam het initiatief voor afspraken met lokale boeren, vanuit de overtuiging dat het ‘gesleep’ met grondstoffen onverantwoord is. Gerst, tarwe, rogge, spelt en hop koopt Gulpener niet in op de wereldmarkt, maar in de regio. Gulpener begeleidt de boeren bij het verduurzamen van hun bedrijfsvoering. Akkers waarvan de grond uitgeput is, worden wandelgebieden. Gulpener gebruikt alleen duurzaam opgewekte energie en heeft twee eigen waterbronnen. De brouwerij reinigt het water dat na productie overblijft, en zet het opnieuw in. Op sociaal vlak laat Gulpener zien dat er bij hen plaats is voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast betrekken ze de streekbewoners via tal van activiteiten bij de brouwerij en steunen ze het lokale verenigingsleven actief. (Gulpener, 2018)
- Jack Bean bekijkt de mogelijkheden om producten direct aan de consument te verkopen. Ook onderzoekt het bedrijf de levering van gezonde maaltijden voor specifieke doelgroepen. Ideeën die operationeel nog ver afstaan van het huidige model: plantaardig fastfood op A-locaties in de grote steden. (IMPACT HUB, 2020)
• WAT IS DE IMPACT VAN KORTERE VOEDSELKETEN OP HET WERKVELD?
• BENODIGDE KENNIS
Medewerkers in de voedingsindustrie hebben kennis nodig van de gehele keten. Ze moeten leren vakoverstijgend te denken en het gehele systeem (leveranciers en klanten) in beschouwing te nemen. De medewerkers voeding moeten ook steeds beter begrijpen hoe bepaalde processen werken om goed advies te kunnen geven. Daardoor neemt technische proceskennis in belang toe. Specifieker is het, om tot duurzamere processen te komen, van belang om van elkaars kennis en expertise te leren.