Verschillende voedingsbehoeften vraagt om maatwerk

Gepersonaliseerde voeding

 WAT HOUDT HET IN?

Consumenten zijn op zoek naar voedingsopties die passen bij hun unieke levensstijl. Ze verwachten een op maat gemaakte benadering van eten, met technologische vernieuwingen, productinnovaties en nieuwe zintuiglijke ervaringen. Volgens een onderzoek van Innova naar de toptientrends in voeding en drank blijkt dat 64 procent van de consumenten wereldwijd meer manieren heeft gevonden om hun leven en producten af te stemmen op hun individuele stijl, overtuigingen en behoeften. (Innova Market Insights, 2020) Het uitgangspunt bij gepersonaliseerde voeding is dat ieder mens anders is en baat heeft bij voedsel dat past bij hem of haar. ‘Passen’ wil zeggen dat het de gezondheid van een individu ondersteunt of versterkt, afhankelijk van iemands constitutie, conditie, levensfase en levensstijl. Niet op elk moment is dezelfde voeding nodig of gewenst. Gepersonaliseerde voeding sluit aan op twee grote maatschappelijke ontwikkelingen. Enerzijds de toenemende zorg van burgers over de kwaliteit van ons dagelijks voedsel en de toenemende interesse in de herkomst ervan. Anderzijds is gepersonaliseerde voeding een van de vele manifestaties van de algemene vraag naar maatwerk voor het individu.

Het aantal mensen met een voedselallergie groeit. Voedselovergevoeligheid behelst voedselallergieën en voedselintoleranties, en is een overkoepelende term die we gebruiken om allerhande abnormale reacties van het lichaam op specifieke stoffen in de voeding te beschrijven. Door de toename van voedselovergevoeligheden groeit de marktvraag naar allergeenvrije producten. Dat ook niet-allergische consumenten zich aangesproken voelen of zich wenden tot bepaalde allergeenvrije concepten, is ook een belangrijke trend waarmee de voedingsindustrie rekening moet houden. Zo zijn er mensen die lactosevrij eten, hoewel ze niet lactose-intolerant zijn. Daarmee denken ze een gezonder voedingspatroon te hebben. (Flanders Food, 2017)

 WAT VERANDERT ER?

De vraag uit de markt naar gepersonaliseerde producten of producten met speciale samenstellingen neemt steeds meer toe. Technologie in de voedingsindustrie maakt het gemakkelijker om voeding te produceren die aansluit op wat iemand nodig heeft en wat bij diens smaak of dieet past. Door digitalisering in bijvoorbeeld genetische paspoorten of met een smartwatch is het straks beter mogelijk om te voorzien in wat klanten individueel nodig hebben en maatwerk te leveren op basis van verkregen data.

Renee Boerefijn (Bunge Loders Croklaan) legt hierover uit: “Er worden dingen mogelijk die we nu nog niet zien. Er zijn zoveel data beschikbaar over wat iemand nodig heeft. Daarvoor is het mogelijk een recept te berekenen waar direct een boodschappenlijst bijkomt. Dan krijgt iemand niet zozeer een dieetadvies, maar de producten of maaltijden die hij nodig heeft. Maar al zetten we de juiste maaltijd neer, dan is dat nog geen garantie dat die persoon het opeet. Het is voor mensen moeilijk om diëten te hanteren en zich aan boodschappenlijstjes te houden.”

Wat iemand nodig heeft hangt ook af van demografische verschillen. Door de geboortegolf, die in veel West-Europese landen na de Tweede Wereldoorlog optrad, heeft Nederland te maken met vergrijzing. De voedingsbehoeften van ouderen veranderen. Kenmerkend zijn een grotere eiwitbehoefte en tekorten aan micronutriënten zoals calcium, vitamine D en vitamine B12. Voedingsbedrijven kunnen hierop inspelen door meer aandacht te schenken aan ‘doelgroepenvoeding’. Ook neemt de allochtone bevolking toe die een andere voedingsbehoefte heeft.

Consumenten zoeken maatwerk. Ze willen voelen dat het assortiment voor hen is gecreëerd. Dankzij data en de groeiende toegankelijkheid van DNA-onderzoek is het mogelijk om voeding te selecteren die het best bij iemand past. Over een tijdje krijgen we een gepersonaliseerde salade geserveerd op basis van ons eigen DNA en onze smaakvoorkeuren. Met een 3D-voedselprinter is gemakkelijker iets te maken dat speciaal is afgestemd op de persoonlijke wensen en voorkeuren van de klant: voedsel op maat. Voeding is persoonlijk te maken qua smaak, calorieën, samenstelling, textuur, afmetingen en vorm. En een 3D-voedselprinter kan  een product maken op het moment van consumptie, waardoor het verser is.

“Met een 3D-printer zijn we in staat om een voedingsmiddel te maken dat aansluit bij de behoefte op dat moment. En je kunt met een 3D-printer een product op een derde van de grootte maken en toch de beleving geven alsof je een standaardmaat reep krijgt.”
– Renee Boerefijn, Bunge Loders Croklaan

 WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER IN DE PRAKTIJK?

De DNA Foodbox, waar maaltijdketen Bilder & de Clerq in samenwerking met Omigen BV en DNAisyou sinds 2018 aan werkt, is een persoonlijke maaltijdbox die is samengesteld op basis van een DNA-analyse van de consument. Om tot een analyse te komen, moeten consumenten wangslijm afstaan. Onderzoekers analyseren het DNA en bekijken welke voeding hierbij past. Daarbij letten ze onder meer op de ideale balans van koolhydraten, vetten en eiwitten. Bilder & de Clerq gaat vervolgens aan de slag met recepten die passen bij het gevonden profiel.

WAT IS DE IMPACT VAN GEPERSONALISEERDE VOEDING OP HET WERKVELD?

WERKVELD VERANDERT

De technieken in fabrieken zijn vaak vooral gericht op veel produceren van één type product. De diverse diëten en allergenen en claims op productverpakkingen vragen om een grotere diversiteit van producten. Om in te spelen op de wensen en voorkeuren van de afnemer (of eerder: diens klanten) moeten producenten hun productieproces flexibeler inrichten. Het is zaak recepturen en productielijnen vaker aan te passen. Waar productielijnen voorheen ingesteld waren om zo lang mogelijk optimaal te draaien, en de lijn bijvoorbeeld één keer per dag werd gereinigd en gedesinfecteerd, is nu te zien dat op diezelfde lijn steeds meer productwisselingen plaatsvinden. En soms is het nodig een productielijn twee of drie keer per shift of dienst schoon te maken. Door de individualisering van de maatschappij is het belangrijk om kleinere batches te maken. Daarmee kunnen producenten hun producten ook een meer ambachtelijke uitstraling geven, en kunnen ze de concurrentie aangaan met de versspeciaalzaak.

WERKZAAMHEDEN VERANDEREN

Voor medewerkers in de voedingsindustrie betekent deze ontwikkeling dat ze productielijnen vaker moeten schoonmaken, machines moeten omzetten en processen vaker opnieuw opstarten. Dit vraagt een flexibele instelling van hen. Operators zijn steeds meer eigenaar van een productielijn en helpen ook bij (preventief) onderhoud en schoonmaken. (TNO, 2020)

Door de diverse allergenen ontstaat er een strikte scheiding van werkprocessen. Dat stelt zeer strenge eisen aan de medewerkers. Die kunnen bijvoorbeeld geen boterham met pindakaas eten in de kantine, als ze bij een productielijn werken waar het product geen sporen van noten mag bevatten.

BENODIGDE KENNIS EN VAARDIGHEDEN

De ‘humanisering’ vraagt klantgericht handelen, om goed in te spelen op de klantvraag. Deze externe focus vraagt een andere, commerciëlere blik van medewerkers in de voedingsindustrie. Steeds vaker is de blik naar buiten gericht om in te spelen op consumententrends of actualiteiten in de maatschappij.

INHOUDSOPGAVE VOEDING