Functional food
Bewuste voeding
• WAT HOUDT HET IN?
Consumenten realiseren zich hoe voedsel een positieve bijdrage kan leveren aan hun persoonlijke energie en kracht. Volgens een onderzoek van Innova naar de toptientrends in voeding en drank zijn wereldwijd zes van de tien consumenten in toenemende mate op zoek naar voedingsmiddelen die hun gezondheid ondersteunen. Daarbij zegt een op de drie dat de bezorgdheid over hun gezondheid in 2020 is toegenomen ten opzichte van 2019. Ingrediënten die de gezondheid stimuleren, zullen het komende jaar een belangrijke rol spelen. (Innova Market Insights, 2020)
Healthify is de trend waarbij de industrie overstapt op meer producten die bijdragen aan een gezonde leef- en eetstijl. Het gaat om het zien van food als innerlijke cosmetica voor de mens. De visie op voedsel evolueert van voedend naar helend en reinigend voor lichaam en geest. Wat we eten (en vooral ook wat niet), bepaalt hoe we ons voelen.
Er is een opkomst van ‘function over flavor’: de functie van wat we eten wordt minstens net zo belangrijk als de smaak ervan. (Food Inspiration, 2018)
• WAT VERANDERT ER?
• ALTERNATIEF VOOR SUIKER EN VET
Consumenten zoeken in voeding een alternatief voor suiker en vet, of ze willen de hoeveelheden suiker of vet verminderen. Ook krijgen consumenten meer interesse in voedingsmiddelen met gezondheidsvoordelen. Zoals voedingsmiddelen die de immuniteit versterken. Hoeveel vitamines er in peper of gember zitten, wordt belangrijker dan de authenticiteit van kruiden of specerijen.
Het doel is jezelf te verbeteren met food: hoe verbeter ik mijn spijsvertering, hoe verlaag ik mijn cholesterol, hoe slaap ik beter of hoe presteer ik beter tijdens het sporten? Daarnaast lijkt gezonde fastfood een oplossing voor de consument die op ieder moment van de dag de mogelijkheid wil hebben om snel een voedzame maaltijd te scoren. Zie de opkomst van ‘gezonde’ fastfoodketens, zoals Fritesatelier, Croquetten Boutique, Five Guys en Pret A Manger. Deze ketens werken uitsluitend met verse en zoveel mogelijk biologische producten.
• CLAIMS
Diëten veranderen in proteïnerijke producten en verwerkte voeding, maar de juiste kennis over wat al dan niet goed is, ontbreekt vaak. Er wordt heel makkelijk gesproken over ‘dit is slecht’ of ‘dat is goed’. Claims staan groot op verpakkingen vermeld. Een claim is een bewezen bewering over de eigenschap van een product.
- Voedingsclaims beweren dat een voedingsmiddel een bepaalde goede samenstelling heeft. Dergelijke claims zijn gemakkelijk te controleren. Zo komt de claim ‘light’ vaak voor. Dit betekent dat er bijvoorbeeld 30% minder kcal of vet in een product zit.
- Gezondheidsclaims beweren dat een voedingsmiddel goed is voor de gezondheid. Een voorbeeld hiervan is ‘calcium is goed voor de kalkhuishouding’. Deze claims zijn lastiger te bewijzen dan voedingsclaims. Voor het aantonen van een effect op de gezondheid is namelijk veel onderzoek nodig. (Voedingscentrum, z.d.-a)
Veranderingen in de voedingsindustrie gaan niet vanzelf. Renee Boerefijn van Bunge Loders Croklaan zegt daarover: “De R&D-investeringen in de voedingsindustrie zijn veel te laag. Het komt neer op een half procent. De producten blijven hetzelfde, totdat het nodig is om daar iets aan te veranderen. Dus er is regelgeving, wetgeving en belasting zoals een suikertaks nodig.”
• CLEAN LABEL
In toenemende mate besteden consumenten aandacht aan voeding en gezondheid. Dat heeft een stijgende ontwikkeling van cleanlabel-producten tot gevolg. Het begrip ‘clean label’ verwijst naar het weglaten van kunstmatige ingrediënten, ook wel additieven genoemd. De voedingssector en ingrediëntenleveranciers vragen naar natuurlijke ingrediënten als alternatief voor ‘chemische’ en ‘synthetische’ bewaarmiddelen (de zogenaamde E-nummers).
E-nummers verwijzen naar wetenschappelijk onderzochte stoffen in voeding. Het zijn ingrediënten die met technologie uit groenten, plantaardige of zuivelproducten gehaald zijn. De Europese Unie heeft deze additieven goedgekeurd om te gebruiken in levensmiddelen. Desondanks hebben E-nummers een slecht imago. Mensen denken dat E-nummers ongezond zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat de consument nog slechts enkele noodzakelijke additieven accepteert. Clean label houdt in: etiketten en producten zoveel mogelijk E-nummervrij maken.
• WELKE VOORBEELDEN ZIJN ER IN DE PRAKTIJK?
- Royal Steensma breidt het assortiment uit om in te spelen op de vraag uit de markt naar goede producten, zonder voedingsadditieven. Waar bij veel producten een deel van de smaak, consistentie en voedselveiligheid verloren gaat door de transformatie naar een clean label, is dit bij de producten van Royal Steensma niet of nauwelijks het geval. Het bedrijf heeft de volgende productgroepen voor een groot deel ‘clean label’ geproduceerd:
- amandelspijs,
- fruitease en
- soezenpoeder
- Honig startte een uitgebreid traject van productverbetering om hun maaltijdmixen aan te passen. Uit consumentenonderzoek bleken respondenten gezondheid, natuurlijkheid en voedingswaarde steeds belangrijker te vinden. Dit was het begin van een traject waarbij Honig 35 verschillende producten onder de loep nam en waar mogelijk E-nummers verwijderde uit de maaltijdmixen. (Flanders Food, 2017)
• WAT IS DE IMPACT VAN BEWUSTE VOEDING OP HET WERKVELD?
• BENODIGDE KENNIS
De ontwikkeling van clean label betekent voor werkenden dat het belangrijk is om meer inzicht te verkrijgen in de keten en om veel productkennis te hebben. Kennis van voedingsstoffen en van gisting- en bindingprocessen van voedingsmiddelen. Hoe reageren verschillende voedingsstoffen op elkaar? Wat gaat goed samen en wat zorgt voor een chemische reactie? Deze ontwikkeling is met name van belang voor de student voeding en voorlichting.